background image
KL
Solar radyasyonla indüklenen deri patolojilerin-
deki temel etken solar spektrumun ultraviyole
k>sm>d>r. Ifl>k t>bb>nda ultraviyole radyasyonun
(UVR) iki tipi önemlidir: UVB (290-320 nm),
"günefl yan>¤> spektrumu" ve UVA (320-400
nm). UVA ayr>ca UVA-1 (340-400 nm) ve UVA-
2 (320-340 nm) olarak ikiye ayr>l>r. Günefl yan>-
¤>n> ölçme birimi minimum eritem dozu (MED),
tek bir maruziyetten 24 saat sonra belirgin s>n>r-
lar> olan eriteme neden olan en düflük ultraviyo-
le maruziyetidir. MED her birim alana da¤>lan
enerji miktar> olarak ifade edilir: mJ/cm
2
(UVB)
ya da J/cm
2
(UVA). Beyaz >rkta UVB için MED
20-40 mJ/cm
2
(deri fototipi I ya da II, Hazi-
ran'da, ö¤le zaman>, kuzey enlemlerde, yaklafl>k
20 dk) ve UVA için 15-20 J/cm
2
(Haziran'da ö¤-
le zaman>, kuzey enlemlerde yaklafl>k 120 dk).
UVB eritemi 6-24 saatte geliflir ve 72-120 saatte
kaybolur. UVA eritemi 4-16 saatte oluflur ve 48-
120 saatte kaybolur.
Normal Kiflilerdeki Günefl Reaktivitesi
Varyasyonlar>: Fitzpatrick Deri Fototiple-
ri
(Tablo 10-2)
Günefl yan>¤>, en s>kl>kla beyaz tenli ve UVR ma-
ruziyeti sonras> indüklenebilen melanin pigmen-
tasyonu (bronzlaflma) yetene¤i s>n>rl> olan kifli-
lerde görülür. Temel deri rengi (yap>sal olan me-
lanin pigmentasyonu), beyaz, kahverengi (bu¤-
day ten) ve siyah olarak ayr>l>r. Beyaz derili tüm
insanlar ayn> bronzlaflma kapasitesine sahip de-
232
10. B Ö L Ü M
IfiIK DUYARLILI/I, IfiI/IN
ARTTIRDI/I HASTALIKLAR
VE
HASTALIKLARI
GÜNEfi IfiI/INA BA/LI DER< REAKSICD-9:692.70
o
ICD-10:L56.8
Ifl>k duyarl>l>¤> (fotosensitivite) terimi >fl>¤a, genellik-
le de günefl >fl>¤>na karfl> dakikalar, saatler ya da
günler içinde ortaya ç>kan ve haftalar, aylar hatta
daha uzun süre devam eden anormal yan>t> ifade
eder. Kutan >fl>k duyarl>l>¤> reaksiyonlar>, foton ener-
jisinin uygun flekilli moleküller taraf>ndan emilerek
moleküler deformitenin oluflmas>n> gerektirir. Enerji
ya zarars>z olarak da¤>l>r ya da kimyasal reaksiyon-
lara neden olup moleküler, hücresel ya da doku
düzeyinde hasar yarat>r ve klinik hastal>¤a neden
olur. Ifl>¤> emen moleküller (1) topikal ya da sistemik
uygulanan eksojen ajanlar, (2) deride genellikle
bulunan ya da anormal bir metabolizma ile ortaya
ç>kan endojen moleküller, (3) eksojen ve endojen
moleküllerin antijenik özellik kazanm>fl, dolay>s>yla
fotoradyasyon kökenli immun yan>t ortaya ç>karan
kombinasyonu olabilir. Ifl>k duyarl>l>¤> hastal>klar>
yaln>zca solar radyasyona maruz kalan vücut alan-
lar>nda ortaya ç>kar (fiekil 10-1).
Üç ana tipte
akut >fl>k duyarl>l>¤> vard>r:
1. Günefl yan>¤> tipinde, eritem, ödem ve bül gibi
normal günefl yan>¤>n> taklit eden morfolojik deri
de¤iflikliklerinin geliflti¤i yan>t örn. ilaçlara karfl>
geliflen fototoksik reaksiyonlar ya da fitofotoder-
matitler.
2. Ifl>k maruziyetine yan>t olarak geliflen ve çeflitli
morfolojik görünümleri olan bir döküntü: ekze-
matöz dermatittekine benzer flekilde maküller,
papüller ve plaklar. Bunlar genellikle fotoallerjik
do¤adad>r ya da polimorf >fl>k erüpsiyonu gibi
idyopatik fotodermatozlar olarak adland>r>lan
grupta yer al>rlar.
3.
Ürtikeryal yan>tlar solar ürtiker için tipiktir;
eritropoetik porfiride de görülebilirler.
Kronik >fl>k duyarl>l>¤>: Zaman içinde tekrarlayan
kronik >fl>k günefl maruziyetleri, dermatoheliozis ya
da fotoyafllanma olarak adland>r>lan polimorfik deri
de¤iflikliklerine neden olur. Günefl >fl>¤>na karfl> deri
reaksiyonlar>n>n s>n>flamas> Tablo 10-1'de gösteril-
mifltir.