deki temel etken solar spektrumun ultraviyole k>sm>d>r. Ifl>k t>bb>nda ultraviyole radyasyonun (UVR) iki tipi önemlidir: UVB (290-320 nm), "günefl yan>¤> spektrumu" ve UVA (320-400 nm). UVA ayr>ca UVA-1 (340-400 nm) ve UVA- 2 (320-340 nm) olarak ikiye ayr>l>r. Günefl yan>- ¤>n> ölçme birimi minimum eritem dozu (MED), tek bir maruziyetten 24 saat sonra belirgin s>n>r- lar> olan eriteme neden olan en düflük ultraviyo- le maruziyetidir. MED her birim alana da¤>lan enerji miktar> olarak ifade edilir: mJ/cm 20 dk) ve UVA için 15-20 J/cm UVB eritemi 6-24 saatte geliflir ve 72-120 saatte kaybolur. UVA eritemi 4-16 saatte oluflur ve 48- 120 saatte kaybolur. Varyasyonlar>: Fitzpatrick Deri Fototiple- ri ruziyeti sonras> indüklenebilen melanin pigmen- tasyonu (bronzlaflma) yetene¤i s>n>rl> olan kifli- lerde görülür. Temel deri rengi (yap>sal olan me- lanin pigmentasyonu), beyaz, kahverengi (bu¤- day ten) ve siyah olarak ayr>l>r. Beyaz derili tüm insanlar ayn> bronzlaflma kapasitesine sahip de- le de günefl >fl>¤>na karfl> dakikalar, saatler ya da günler içinde ortaya ç>kan ve haftalar, aylar hatta daha uzun süre devam eden anormal yan>t> ifade eder. Kutan >fl>k duyarl>l>¤> reaksiyonlar>, foton ener- jisinin uygun flekilli moleküller taraf>ndan emilerek moleküler deformitenin oluflmas>n> gerektirir. Enerji ya zarars>z olarak da¤>l>r ya da kimyasal reaksiyon- lara neden olup moleküler, hücresel ya da doku düzeyinde hasar yarat>r ve klinik hastal>¤a neden olur. Ifl>¤> emen moleküller (1) topikal ya da sistemik uygulanan eksojen ajanlar, (2) deride genellikle bulunan ya da anormal bir metabolizma ile ortaya ç>kan endojen moleküller, (3) eksojen ve endojen moleküllerin antijenik özellik kazanm>fl, dolay>s>yla fotoradyasyon kökenli immun yan>t ortaya ç>karan kombinasyonu olabilir. Ifl>k duyarl>l>¤> hastal>klar> yaln>zca solar radyasyona maruz kalan vücut alan- lar>nda ortaya ç>kar (fiekil 10-1). de¤iflikliklerinin geliflti¤i yan>t örn. ilaçlara karfl> geliflen fototoksik reaksiyonlar ya da fitofotoder- matitler. matöz dermatittekine benzer flekilde maküller, papüller ve plaklar. Bunlar genellikle fotoallerjik do¤adad>r ya da polimorf >fl>k erüpsiyonu gibi idyopatik fotodermatozlar olarak adland>r>lan grupta yer al>rlar. eritropoetik porfiride de görülebilirler. da fotoyafllanma olarak adland>r>lan polimorfik deri de¤iflikliklerine neden olur. Günefl >fl>¤>na karfl> deri reaksiyonlar>n>n s>n>flamas> Tablo 10-1'de gösteril- mifltir. |