background image
trombin özgül bir proteaz inhibitörü olan antitrombin tara-
f>ndan inaktive edilir. Bu tepkime eksojen heparin ve endotel
hücreleri taraf>ndan üretilen heparin benzeri moleküller olan
endojen heparan sülfatlar taraf>ndan kolaylaflt>r>l>r. Ayr>ca,
trombinle aktivasyon sonras>nda endotel hücrelerinden sal>-
nan trombomodulin protein C'yi aktive eder, aktive protein
C'de faktör Va ve VIIIa'y> inaktive ederek trombin aktivitesini
azalma yönünde düzenler. Protein S bu sonuncu tepkimede
kofaktör olarak yer al>r.
Fibrin p>ht>s>n>n oluflumu hassas bir flekilde kontrol edi-
lir. Endotel hücreleri taraf>ndan üretilen doku plazminojen
aktivatörü
(tissue plazminogen activator; t-PA) p>ht>n>n için-
de bulunan plazminojeni aktive proteaz olan plazmine dönüfl-
türerek etkinlefltirir. Plazmin fibrin p>ht>s>n>n parçalanmas>n>
kolaylaflt>r>r. Sonuçta fibrinoliz s>n>rland>r>lm>fl olur ve p>ht>
yeniden flekillenir. Kontrol d>fl> fibrinoliz ve fibrinojen y>k>m>
dolafl>mda bulunan plazmin inhibitörü olan
2
-antiplazmin, t-
PA'y> engelleyen plazminojen aktivatör inhibitörü (PAI-1) ve
trombinle aktive edilebilen fibrinoliz inhibitörü (thrombin ac-
tivatable fibrinolysis inhibitor- TAFI) taraf>ndan önlenir.
Bu fizyolojik etkileflimlerin bilinmesi tüketim koagülopa-
tilerinin tan>s> için bir çerçeve oluflturur. Normal bireylerde
trombosit say>s> ve p>ht>laflma faktörü düzeyleri göreceli ola-
rak dar bir normal da¤>l>m aral>¤>nda yer al>rlar. P>ht>laflma
yolaklar> güçlü bir flekilde etkinlefltikleri zaman, dolafl>mdaki
trombosit say>s> ve faktör düzeyleri s>ras>yla kemik ili¤inin ve
karaci¤erin sentez yetene¤i hücre ve faktör tüketimini karfl>la-
yabildi¤i sürece korunabilirler. Üretim bozuklu¤unun bulun-
mas> veya üretimin tüketimi karfl>layamamas> durumunda
trombosit ve faktör düzeyleri düflmeye bafllar. Bunun yan> s>-
ra fibrinoliz art>fl> da tüketim koagülopatisi oluflumuna önem-
li katk> sa¤lar.
G
KL
Tüketim koagülopatisinde mikrovasküler tromboza ba¤l> or-
gan hasar>n>n ve/veya anormal bir kanama e¤iliminin bulgu
ve belirtileri bulunur. Koagülopati örne¤i s>kl>kla altta yatan
hastal>k için karakteristiktir. Örne¤in, yayg>n bir malignitesi
olan hastalarda tromboemboli ve kronik düflük dereceli YDP
riski artm>flt>r. Buna karfl>l>k, sepsisli hastalarda veya abrup-
tio placentae ya da amniyon s>v>s> embolisi olan kad>nlarda
akut, a¤>r bir YDP ve kanama diyatezi daha s>kt>r. Bundan
dolay>, YDP'li hastalar>n hem trombotik hem de hemorajik
belirtileri aç>s>ndan de¤erlendirilmesi son derece önemlidir
(Tablo 35-1).
Küçükdamar trombozlar> çok odakl> nörolojik belirti-
ler, deri enfarktüsü, ani geliflen akut böbrek yetersizli¤i, akut
solunum s>k>nt>s> sendromu ve ba¤>rsak enfarktüsleri ile ni-
telenirler. P>ht>laflma faktörlerinin ve trombositlerin belirgin
olarak azalmas> nedeniyle petefliyal purpura, mukozal mem-
bran kanamalar>, kateter yerleflim bölgelerinden ve ven
ponksiyonu yap>lan yerlerden s>z>nt> tarz>nda kanamalar,
gastrointestinal sistem ve genitoüriner sistem kanamalar>,
hatta intraserebral kanamalar görülebilir. Baz> hastalarda in-
travasküler fibrin birikimleri eritrositlerin parçalanmas>na ve
anemi oluflmas>na yetecek düzeyde bir hemolize (mikroanji-
opatik hemolitik anemi) neden olurlar, böyle durumlarda
eritrosit parçalanmas>n>n sonucu olarak periferik yaymada
flistositler görülebilir.
B Ö L Ü M 35
/
T Ü K E T < M K O A G Ü L O P A T < L E R <
421
fiEK
Tromboz ve tromboliz. Bir tüketim koagülopatisinde fibrin
p>ht>s> oluflma e¤ilimine karfl> koyan çeflitli inhibitörler vard>r. Endotel hücre-
leri prostasiklin, nitrik oksit ve ADPaz sal>vererek trombosit aktivasyonunu
ve agregasyonunu engellerler. Doku faktörü yolu inhibitörü TFPI, TF-VIIa-
Xa kompleksine ba¤lanarak faktör X'un etkinleflmesini önler. Ayr>ca, endo-
tel hücrelerinde trombinle aktivasyon sonras>nda endotel hücrelerinden sa-
l>verilen trombomodulin, protein C'nin aktif formuna dönüflmesini sa¤lar,
aktif protein C de faktör V ve VIII'i inaktive ederek trombin oluflumunu azal-
ma yönünde düzenler. Protein S bu reaksiyonda kofaktör olarak görev ya-
par. Antitrombin trombini direkt olarak inhibe eder, endotel hücre yüzeyin-
de bulunan heparan sülfat molekülleri bu reaksiyonu h>zland>r>rlar. Son ola-
rak, t-PA güdümündeki plazmin sistemi fibrin p>ht>s>n>n çözülmesini sa¤laya-
bilir. Fibrinoliz oran>, plazmin inhibitörü
2
-plazmin ve D-dimer düzeyleri öl-
çülerek de¤erlendirilir.
TABLO 35-1
· Tüketim koagülopatilerinin bulgu ve belirtileri
Küçük damar trombozu
Nörolojik
Pulmoner
Renal
Gastrointestinal
Deri
Kanama belirtileri
Nörolojik
Pulmoner
Renal
Gastrointestinal
Deri
Nöbetler, delirium, koma, multifokal kortikal
enfarktüsler
Hipoksemi, akut solunum zorlu¤u sendromu
Oligüri, böbrek yetersizli¤i
Mukozal ülserasyonlar, ba¤>rsak enfarktüsü
Deri enfarktüsü, parmaklarda gangren
Hemorajik enfarktüsler, intraserebral kanama
Pulmoner hemoraji
Hematüri
Mukozal membran ve intestinal kanamalar
Petefli, purpura, burun kanamas>, ven ponksiyon
bölgelerinden ve yaralardan kan s>z>nt>s>
2
-antiplasmin
t-PA: plazmin
ntrensek/
ekstrensek
yolak
etkinlemesi
Prostasiklin
Nitrik oksit
ADPaz
Antitrombin III
Heparin
Trombomodulin
Protein C ve S
D-dimer/FYÜ
Fibrin p>ht>s>
Trombin