background image
1.6
HÜCRELERARASI BA/LANTILAR:
TUTUNDURUCU BA/LANTILARIN
(ANCHORING JUNCTION) YAPISI VE
Zonula adherens
ve makula adherens (desmozom) olmak üzere
hücreleri bir arada tutan iki tip tutundurucu ba¤lant> vard>r. Bun-
lar genellikle komflu epitel hücrelerinin yan yüzlerinde bulunur.
Epiteli, sabitleyerek mekanik stres ve yan yüz bozulmalar>na kar-
fl> korur. Sitoplazmadaki aktin filamanlar> zonula adherenslere;
ara filamanlar (tonofilamanlar)
ise dezmozomlara tutunur. Ço-
¤u epitelde zonula adherens genellikle hücrelerin apikal bölü-
münde, s>k> ba¤lant>lar>n alt>nda kuflak gibi tüm hücreleri sarar.
Genellikle kadherin içeren transmembran proteinleri ba¤lant>n>n
iki yan>nda bulunur. Komflu hücreler aras>ndaki dar ekstraselü-
ler geçit 20 nm dir; hücrelerin iç yüzleri di¤er sitoplazma protein-
leriyle (vinkülin ve
-aktinin) hücre iskeletindeki aktin filamanla-
r>na yap>fl>r. Dezmozomlar, epitel hücrelerinde bulunan daha
karmafl>k plak benzeri ba¤lant>lard>r. Bunlar kalp ve düz kas hüc-
relerinde hücreleri s>k>ca ba¤layan noktasal bölgelere benzerler.
Yo¤un sitoplazmik plaklar birbirine bakan plazma zarlar>n>n si-
toplazma yüzündedir. Birbirine paralel plazma zarlar> aras>nda-
ki mesafe 20-25 nm geniflli¤indedir ve s>kl>kla merkezinde koyu
bir çizgi görülür. Bu aral>k komflu plazma zarlar>n> birbirine ba¤-
layan transmembran kadherinlerini (desmogleinler ve desmokolin-
ler
) içerir. Yo¤un plaktaki yard>mc> proteinler (desmoplakin ve pla-
koglobin
) ara filamanlara tutunur. Epitel hücrelerinde keratinler,
kalp kas> hücrelerinde desmin gibi dezmozomlar>n yer ald>¤> yere
göre de¤iflebilen farkl> ara filamanlar> vard>r.
7
Hücre
Böbrekte komflu epitel hücreleri aras>ndaki zonula
adherenslerin elektron mikroskobu görüntüsü. Hücrenin
ümene (*) yak>n yan yüz parmaks> uzant>lar> zonula adherens (oklar)
yap>s> gösterir. Plazma zar> alt>ndaki sitoplazma yo¤unluklar> aktin
filamanlar> içerirler. Bunlar>n baz>lar> mikrovilluslara (Mv) girer.
Mitokondriyonun (Mi) bir bölümü izleniyor. X40,000. (Dr. W. A Webber
izniyle).
Böbrekte komflu epitel hücreleri aras>ndaki
dezmozomlar>n elektron mikroskobu görüntüsü. Ba¤lant>lar>n
her iki taraf>nda ara filamanlar>n toplanmas>na ba¤l> olarak yo¤un
sitoplazma plaklar> izleniyor. Dezmozomlar>n aras>ndaki hücreler aras>
aral>¤>n merkezinde elektron yo¤un bir çizgi uzan>r. Sitoplazmada
mitokondriyonlar (Mi) izleniyor. x40,000. (Dr. W.A. Webber izniyle)
Dezmozom
Dezmozom
Desmozomlar>n ayr>nt>l> yap>s>.
Üç hücrenin bölümleri.
BC = Basal cisim
BL = Bazal lamina
HPU = Hücresel parmaks> uzant>lar
SL = Silyum
EYL = Elektron yo¤un lamina
YAFP = Yo¤un ara filaman pla¤>
EGL = Elektron geçirgen lamina
FIL = Filamanlar
DM = Desmozom
HDM = Hemidesmozomlar
HAB = Hücreleraras> boflluk
MV = Mikrovillus
PV = Pinositoz vezikülü
KF = Kök fibrilleri
TF = Tonofibriller
SL
MV
ZO
ZA
HPU
PV
EGL
EYL
HAB
HAB'ta DM
birleflkesi
BL birleflkesinde
HDM
SL
FIL
BC
KF
BL
ZA = Zonula adherens
ZO = Zonula okludens
EGL
EYL
BL
YAFP HAB
TF
Hücreleraras> ba¤lant>da dezmozom