background image
1.9
ÇEKKROMAT
Çekirde¤in kromatini, koyu boyanm>fl düzensiz kümeler fleklin-
de görülür. Ço¤unlu¤u histon yap>sal proteinleriyle paketlenmifl
nükleik asit DNA `y> içerir. Ayn> zamanda DNA'dan kopyalanan
RNA
ve histon olmayan proteinlere de sahiptir. Kromatinin >fl>k
mikroskobunda kullan>lan hematoksilen gibi bazik boyalara yük-
sek afinitesi vard>r. Çekirdek kromatini ökromatin ve heterokro-
matin
gibi iki flekilde gözlenir. Paketlenmemifl kromozomlar>n
da¤>n>k bölgelerinde oldu¤u gibi soluk ve aç>k renk boyanan ök-
romatin, hücreler, belirgin protein sentezleyen ve kopyalamada
aktif hücrelerdir. Yo¤un görülen heterokromatin hücreler kopya-
lamada inaktiftir. Bazik boyalarla daha koyu boyan>r ve elektron
mikrograftta ökromatinle k>yasland>¤>nda oldukça elektron-yo-
¤un boyan>r. Her iki tip hücrede de tipik çekirdek farkl> say>lar-
dad>r. Heterokromatin genellikle hücre zar>n>n yan>ndad>r. Kro-
matin ve çekirdekçik aras>ndaki sünger benzeri alanlar çekirdek
matriksini
oluflturur. Kondensinler ad> verilen histon olmayan
proteinlerden zengindir. Ayn> zamanda, çekirdek zar>n>n iç k>s-
m>na yerleflmifl 10 nm `lik ara filamanlar>n>n a¤ fleklinde olufltur-
du¤u çekirdek laminlerini içerir. Matriks mitoz ve mayoz gibi kro-
mozomlar>n düzenlendi¤i durumlarda elektron mikrograftta
özel teknikler yöntemiyle görülebilir. Gen transkripsiyonunun
düzenlenmesine yard>mc> olurlar.
10
Hücre
çekirde¤inin HRSEM görüntüsü.
Kromatin ince iplikçikleri a¤>d>r. k>ca paketlenmifl yuvarlak
alanlar fleklinde görülüyor. x11000.
Anafazda bölünen bir çekirde¤in HRSEM görüntüsü.
Mitozun bu evresinde kromozomlar, iç yap>s> gevflek düzenlenmifl
k>vr>ml> iplikler fleklinde yo¤un kromatin olarak görülüyor.
x11.000. (Dr. M. J. Hollenberg izniyle)
Mitozun profaz evresinde bir iskelet kas> satellit
hücresinin mikrograf>. Kromatin yo¤unlaflm>fl ve kal>n iplik
fleklindedir. Burada, çekirdekçik ve çekirdek zar> parçalanm>flt>r.
Satellit hücreleri iskelet kas> lifinin yüzeyindeki kök hücrelerdir.
Büyütme ve yenilenmede bu hücreler aktifleflerek yeni iskelet
kas> liflerini yapmak üzere mitoza giderler. x8000
Çekirdekçik
Kromatin
Kromatin
Sitoplazma
lifleri
Kromatin
KL
Kromozomlar, DNA ve di¤er proteinlerin iplik fleklindeki halidir.
n en küçü¤ü 21. kro-
mozomdur. Hücre bölünmesi s>ras>nda kromozomlar>n uygun ol-
mayan da¤>l>mlar>, kromozomal anormalliklere neden olur. En s>k
görülen do¤umsal otozomal kromozom hastal>¤> Down sendro-
mudur (trizomi 21)
. Genellikle döllenme s>ras>nda, mayoz bölün-
mede 21. kromozomun ayr>lamamas> sonucu iki yerine 3, 21. kro-
mozom olur. Bu sendromda mental retardasyon, do¤umda hipoto-
ni ve tipik yüz görünümü vard>r. Görülme s>kl>¤> tüm do¤umlar>n
%0.1'i oran>ndad>r; anne yafl>n>n büyük olmas> riski artt>r>r.