background image
1.10
ÇEK
Çekirdek zar>, interfazdaki hücrelerde çekirde¤i çevreler ve si-
toplazmadan çekirde¤i ay>r>r. Birbirine paralel çift ünit zardan
yap>lm>flt>r. Bu ünit zarlar aras>nda 10-70 nm aral>¤>nda dar bir
mesafe bulunur buraya perinüklear boflluk (sisterna) denir. D>fl
zar
d>fl>nda ribozomlar bulunur, d>fl zar granüllü endoplazma re-
tikulumu (GER) ile devam eder. Dolay>s>yla perinüklear boflluk
da GER lümeniyle devam eder. <ç zarda ribozom bulunmaz ve iç
zar ço¤unlukla çekirde¤in heterokromatin kümeleriyle temas
eder. Çok say>da oktagonal yap>, zar> deler ve çekirdek porlar>n>
oluflturur. Yaklafl>k 10 nm çap>ndad>r. Geçifle seçici olarak izin ve-
rir; iki yönlü küçük moleküllerin de¤iflimi, ribozomal alt birimler
ve di¤er maddeler çekirdek ve sitoplazma aras>nda bu flekilde
yer de¤ifltirir. Bunlar>n say>s> ve da¤>l>m> hücrenin tipine ve akti-
vitesine ba¤l> olarak de¤iflir. Metabolik olarak aktif hücrelerde
çok say>da bulunur. Her porun d>fl k>sm>nda iç ve d>fl zarlar kay-
nafl>r. Çekirdek por kompleksi, merkezde bir santral t>kaç veya
granül çevresinde bir yandan di¤erine uzanan 8 proteinden, nük-
leoporin
oluflur. Bu kompleks bir moleküler elektir; 10 nm den kü-
çük moleküllerin pasif difüzyonla geçifline izin verirken pordan
büyük moleküllerin geçifli için enerji- ba¤>ml> mekanizmalara ih-
tiyaç vard>r. Zar>n çekirde¤e bakan yüzünde laminleri içeren ara
filamanlar>n
yapt>¤> bir a¤ nüklear laminay> (çekirdek laminas>) ya-
par. Bu laminler çekirdek fleklini korur, çekirdek zar>n>n kuvvet-
lendirilmesine yard>mc> olur ve kromozomlar>n sonlar>na yap>-
fl>r.
11
Hücre
Dondurma-k>rma yöntemiyle çift çekirdek
zar>. <ç ve d>fl çekirdek zarlar> görülmektedir. <ç zar,
d>fl zara göre integral zar proteinleri denilen zar içi
partikülleri daha fazla içerir. Perinuklear boflluk
(oklar) izlenmektedir. Zar>, çok say>da çekirdek
porlar> delmekte, her bir por kompleksinin merkezi
yuvarlak tanecikler içermektedir. x50.000. (Dr. B. J.
Crawford izniyle)
Çekirdek zar> elektron mikroskobu
görüntüsü. (kutu içinde)
çekirdek çevresi boflluk (perinuclear sisterna)
ay>rmaktad>r. Düz iç zar yap>s> çekirdekteki
eterokromatin bölgelerle direk olarak temas halindedir.
D>fl zar genellikle tutunan ribozomlarla adeta
donat>lm>flt>r fakat burada izlenmemektedir. Herbir por
aç>kl>¤> lifsi maddeyle dolu gibi görülen iki çekirdek por
kompleksi (oklar) perinüklear bofllukta bulunur.
Komflu sitoplazmada bir mitokondriyon görülmektedir.
x80,000. (Dr. W.A. Webber izniyle)
Çekirdek
d>fl
zar>
Çekirdek
porlar>
Mitokondriyon
Heterokromatin
Ökromatin
Çekirdek
zar>
Çekirdek
zar>