background image
1.14
GRANÜLLÜ ENDOPLAZMA
RET
Elektron mikrograftta GER'nda d>fl yüzde bulunan ribozomlar,
küçük boncuklar ya da kal>n z>mpara ka¤>d>na benzer pürtüklü
bir görüntü oluflturur ve bu nedenle GER granüllü ad>n> al>r. GER,
zarla çevrili sarn>ç ve veziküllerin birbirleriyle olan a¤>ndan olu-
flur. GER zar>, d>fl çekirdek zar>yla devaml>l>k gösterir. Ribozomlar
GER sarn>çlar>n>n d>fl (sitoplazmik) yüzeylerine oturan rozet ya
da lineer bir yap> olufltururlar. Haberci-RNA (mRNA) zincirleriy-
le birbirlerine ba¤lanm>fl ribozomlardan oluflan poliribozomlar
da GER'nun d>fl yüzeylerine tutunurlar. GER, protein ve glikopro-
tein sentez ve tafl>nmas>nda görev al>r. Hücre zar>nda integral
membran proteinlerin
ve transmembran reseptörlerini oluflturacak
proteinlerin veya ekzositozla salg>lanacak baz> yeni oluflan prote-
inlerin translasyon, katlanma ve tafl>nma yeridir. Ribozomlar sar-
n>ç lümenine verilen polipeptidleri oluflturur. Yeni oluflan prote-
in daha sonra do¤al konf>gürasyonunu oluflturmak için katlan>r.
Proteinler sentezlendikten sonra birço¤u tafl>y>c> vezîküller içeri-
sinde Golgi kompleksine tafl>n>rlar. GER zar> büyük ribozom alt
ünitesini ba¤layacak bir reseptör ve bunun hemen yan>nda yeni
oluflan proteinin GER lümenine geçifline izin veren bir por içerir.
Protein sentezleyen ve salg>layan birçok farkl> hücre tipi iyi gelifl-
mifl ve genifl bir GER'na sahiptir.
15
Hücre
Tendon içerisinde bir fibroblast'>n
elektron mikroskobu görüntüsü. D>fl taraf>
ribozomlarla donat>lm>fl zarla çevrili tübüllerin
yapt>¤> yayg>n GER a¤> yap>s> izlenmektedir.
Lümen içeri¤i orta derecede elektron yo¤un ve
flekilsizdir. GER ve perinüklear bofllu¤un
devaml>l>¤> okla gösterilmifltir. Sitoplazmada
birçok serbest ribozom görülmektedir. Hücre
d>fl>na verilmek üzere protein salg>layan hücrelerde
fazla say>da GER genellikle bir veya daha fazla
supranükleer Golgi kompleksi (GK) ile ba¤lant>l>d>r.
Bir mitokondriyon (Mi) ve plazma zar> (PZ)
görülmektedir. x25000.
GER'nun detayl> yap>s>n> gösteren büyük büyütmedeki bir elektron mikroskobu görüntüsü. Protein sentezleyen bir fibroblasta
ait bu görüntüde ribozomlann (oklar) GER membranlar> ile ba¤lant>lar> aç>kça görülmektedir. Ribozomlarda sentezlenen polipeptid zincirler
do¤rudan GER lümenine b>rak>lmaktad>r. Sitoplazmada, birkaç uzunlamas>na GER sarn>c> (GER), birçok serbest ribozom (yuvarlak içerisinde),
bir mitokondriyon (Mi) bulunmaktad>r. Protein salg>layan birçok hücre tipi bu GER düzenlenmesine sahiptir: ba¤ dokusu fibroblastlar> (kollagen
salg>lar), sinir hücreleri (bunlardaki GER ve ribozomlara Nissl cisimci¤i denilir), pankreas>n asiner hücreleri (sindirim enzimleri üretirler), pankreas
ada hücreleri (insulin hormonu sentezler) ve plazma hücreleri (immunglobulin ad> verilen antikorlar sentezler), x10000. (Dr. B, J. Crawford izniyle)
GER
GER
GER
GK
GK
Ribozomlar
Çekirdek
PZ