background image
1.17
GOLG< KOMPLEKS<
Golgi kompleksinin esas görevi GER'nda sentezlenen salg> prote-
inlerinin düzenlenmesi ve paketlenmesidir. Veziküllerin büyüt-
mesiyle ve birbirleriyle kaynaflmas>yla lümende bulunan yeni
sentezlenen salg> maddesi organelin proksimal (cis) bölümünden
distal (trans) bölümüne geçer. GER'dan gelen transfer vezikülle-
ri
cis-Golgi kompleksi ile birleflerek, proteinlerin kimyasal olarak
modifîye edildikleri, yass> keseciklere yeni oluflturulan proteinle-
ri tafl>rlar. Her orta bölümdeki kesecik zarlar> farkl> tipte çal>flan
enzimler içerir -integral membran proteinleri. Posttranslasyonel modi-
fikasyon
ad> verilen bu kimyasal reaksiyonlar protein öncülerinin
proteolîtik yolla ifllenmesini, glîkozilasyonu, fosforilasyonu, hid-
roksilasyonu ve sülfatlanmas>n> içerir. Endoplazma retikulumu
ve Golgi kompleksi özellikle zarlarla ilgili olan ve hücreler ve or-
ganeller taraf>ndan depolanan birçok lipidin de üretiminden so-
rumludur. Golgi kompleksi ile yak>n iliflki halinde olan sitoplaz-
mik mikrotübüller veziküllerin ve vakuollerin hücrenin farkl> k>-
s>mlar>na tafl>nmalar>na ve hareketlerine yard>mc> olurlar. Trans-
Golgi a¤>
ile iliflkili olan veziküller de üç amaçtan birini gerçek-
lefltirirler. <çeriklerini hücre d>fl>na ekzositoz ile salan salg> vezi-
külleri
oluflturabilirler, proteinlerin ve lipidlerin içeriye girebil-
meleri için plazma zar>yla birleflebilirler, veya lizozom haline gele-
bilirler.
18
Hücre
Golgi kompleksindeki aktivitenin farkl> aflamalar>
Sarn>çlarda üretilen ve salg>lanan salg>
ürününün Golgi vezikülleri (GV)
Zarla çevrili
vezikülün
enine kesiti
Vezikül oluflturmak
üzere sal>nmadan önce
sarn>c>n fliflkinleflmifl ucu
GV
GV
GV
S
SV
Salg> ürünüyle dolu
olan sarn>çlar
Sarn>çlardan (S)
ayr>ld>ktan sonra salg>
vakuolleri (SV) ve
golgi vezikülleri (GV)
Birbirleriyle iliflkili
kanallar oluflturan
ve genifl lameller
yap>da sarn>çlar
Sessiz dönem
Üretim dönemi
Salg> dönemi
Vakuoller
Veziküller
Kesecikler
GER
GER
GER
Cis-yüzü
Trans-yüzü
Golgi kompleksinin yüzey topografisinin HRSEM
görüntüsü. Golgi kompleksinin konvansiyonel Elektron
mikrograf>nda normal olarak görülemeyen karmafl>k yap>s>n>n
üç boyutlu görünümü, içte zar yap>s>na sahip organellerin
görülebilmesi için hücre k>r>larak aç>lm>flt>r. Cis-yüzünün
hemen yan>nda (afla¤>da) d>fl yüzeylerindeki ribozomlarla
birlikte birkaç GER sarn>c> görülmektedir. Küçük transfer
vezikülleri (yuvarlaklar içerisinde) GER sarn>çlar>ndan
Golgi'nin cis-taraf>na madde tafl>rlar. Fenestrasyonlar>n da
görüldü¤ü (oklar), orta bölümdeki keseciklerin detayl> yap>lar>
ve ba¤lant>lar> da net bir flekilde görülmektedir. Birçok küçük
vezikül ve büyük vakuoller de trans yüzden ç>kmaktad>r.
Bunlar>n düzenlenmeleri ar> kovan>ndaki ar>lara benzeyen bir
görüntü oluflturmaktad>r. x50,000 (Dr M. J. Hollenberg izniyle)