background image
1.20
Organellerin -hücrelerin aktif olarak fonksiyonel bölümleri- aksi-
ne inklüzyonlar, tip ve da¤>l>mlar> çok farkl>l>k gösteren nispeten
sabit, hücre için varl>¤> zorunlu olmayan, geçici bileflenlerdir. Ge-
nellikle glikojen, lipid damlac>klar> ve pigment granülleri gibi
metabolik yan ürünler veya depolanm>fl g>dalard>r. Glikojen s>k-
l>kla hepatositlerin sitoplazmas>nda ve iskelet kas> hücrelerinde
depolanan D-glikoz polimeridir. Daha az oranlarda da di¤er do-
kular>n hücrelerinde bulunabilir. Glikojenin sentezi, depolanma-
s> ve parçalanmas> ihtiyaca göre h>zl> bir flekilde gerçeklefltirilir.
Glikojen rutin kesitlerde izlenmez. Glikojenin korunabilmesi, bo-
yanmas> ve kesitlerde görülebilmesi için periodik asit-Schiff boyas>
ile >fl>k mikroskobunda immünohistokimya gibi özel teknikler
kullan>lmal>d>r. Elektron mikroskobu görüntülerinde glikojen,
zarla s>n>rl> olmayan, düzensiz flekilli elektron-yo¤un granüller
olarak izlenir. 20-40 nn> çaplar> ile genellikle ribozomlardan daha
yo¤un ve büyüktürler. Karaci¤erde izole glikojen granüllerine
beta partikülleri
ad> verilir. S>kl>kla, alfa partikülleri ad> verilen,
90-95 nm boyutlar>nda, daha büyük rozet benzeri birikintiler
olufltururlar. Glikojen s>kl>kla glikojenin h>zla glikoza çevrildi¤i
DER'e yak>n konumdad>r. DER enzimleri glikojeni parçalad>ktan
sonra glikoz hücreden ayr>l>r ve ana enerji kayna¤> olarak di¤er
dokulara gitmek üzere dolafl>ma kat>l>r.
21
Hücre
Glikojen rozetlerinin daha büyük büyütme-
deki elektron mikroskobu görüntüsü. Glikojen
partikülleri bir araya gelerek alfa partikülleri (ya da
rozetleri) ad> verilen düzensiz flekiller olufltururlar.
Glikojen partikülleri, GER üzerindeki ribozomlara göre
daha büyük ve daha elektron-yo¤undur.
Mitokondriyonlar da görülmektedir. (Mi). x90000.
Bir hepatosit sitoplazmas>ndaki glikojenin
elektron mikroskobu görüntüsü. Merkezde yer
alan glikojen kümelerinin di¤er organeller taraf>ndan -
mitokondriyonlar (Mi), granüllü (GER) ve düz yüzlü
(DER) endoplazma retikulumu -çevriimifl oldu¤u
görülüyor. elektron mikrograf>nda glikojen partikülleri
sitoplazma içerisinde serbest, zarla çevrili olmayan,
küçük, elektron-yo¤un partiküller olarak görülürler.
x12,OOO.
Glikojen
rozetleri
GER
Glikojen
Glikojen
DER
GER
Hepatositlerdeki glikojeni göstermek
üzere boyanm>fl bir karaci¤er >fl>k mikroskobu
görüntüsü.
Birçok hücrede bulunan büyük orandaki
glikojen PAS boyas> ile magenta rengi verir. x160 PAS.
KL
Glikojen sentezi ve parçalanmas>n> etkileyen ve say>lar> lO'dan faz-
la yenido¤an metabolizma hastal>klar>n>n tümüne birden glikojen
depo hastal>klar>
(GDH) ad> verilir. Bu otozomal resessif hastal>klar
s>kl>kla çocukluk döneminde ortaya ç>karlar. Semptomlar de¤ifl-
kenlik göstermekle birlikte bazlar> hayati tehlikeye sahiptir. Bun-
lardan bir olan Von Gierke hastal>¤>nda (tip 1 GDH) glikoz-6-fos-
fataz enzimi eksikli¤i vard>r. Bu eksiklik kas ve karaci¤er hücrele-
rinde anormal seviyede glikojen toplanmas>na neden olur ve klinik
öneme sahip son-organ hasar> ve morbiditeye neden olur. Tan> bi-
yokimyasal testler ve fizik muayene ile konulur ve kesin tan> için
kas veya karaci¤er biyopsisi gerekebilir.