background image
1.25
SENTROZOM ve SENTRYAPISI VE
Sentrozom hücrenin ana mîkrotübül organize eden merkezidir
ve yeni sitoplazmik mikrotübüllerin ve mitotik i¤lerin oluflma
merkezidir. Bu zarla çevrili olmayan organel, genellikle çekirde-
¤in hemen yan>ndad>r ve s>kl>kla bir bölümü Golgi kompleksiy-
le çevrilidir. Sentrozom, diplozom ad> verilen birbirine dik veya
oblik olarak konumlanm>fl bir çift sentriyolden oluflur. Her sentri-
yol yaklafl>k 200 nm çap>nda ve 500-700 nm uzunlu¤unda k>sa bir
silindir fleklindedir. Her biri 9 tak>m kaynaflm>fl üçlü mikrotü-
bülden
oluflan bir halka içerir ve bu da enine kesitlerde bir türbi-
nin pervanelerine benzer görüntü oluflturur. Birçok hücrede mik-
rotübüller, sentrozomdan y>ld>z benzeri >fl>nsal flekilde uzan>r ve
hücre flekline katk>da bulunurlar. Sentriyoler rnikrotübüller, tü-
bülin
in farkl> tiplerini ve buna ek olarak kalsiyum ba¤layan bir
protein olan sentrinin izoformlar>n> içerir. Bu mikrotübüller sitop-
lazmik mikrotübüllere göre daha stabildir. Bu sentriyollerin etra-
f>nda, sitoplazmik mikrotübüllerin polimerizasyonunu bafllatan
ve onlar> birbirine ba¤layan ve protein yap>s>nda bir perisentri-
yoler matriks
bulunur. Bu matriks ayn> zamanda Golgi komplek-
siyle iliflkilidir ve Golgi-kökenli vezikülleri hücrenin farkl> yönle-
rine göndermeye yard>m eder. Sentrozomlar hücre bölünmesin-
de belirgindir: Mitozda farkl> kutuplara hareket ederek, bölüne-
rek ve kromozomal hareket için gerekli olan mikrotübül oda¤>
olarak mitotik meki¤in geliflmesini sa¤larlar. Hücre yüzeyinin al-
t>nda, sentriyollere benzeyen, silyum ve flagellalar>n mikrotübülle-
rinin organizasyon merkezleri olan bazal cisimlerin geliflmesini
uyar>rlar. Sentrozom anomalileri, s>kl>kla kötü huylu hücrelerde
görülür, bu tür kusurlarla karsinogenezis aras>nda s>k> bir ba¤lan-
t> oldu¤u ileri sürülmektedir.
26
Hücre
Oblik kesitte bir sentriyol bölümünün
elektron mikroskobu görüntüsü. Bu küçük,
silindirik, zarla çevrili olmayan organel yaklafl>k
0,5m uzunlu¤unda ve 0,15 m geniflli¤indedir.
Kendini kopyalayabilen organel, en iyi flekilde enine
kesitlerde görülebilen 9 çevresel mikrotübülden
oluflmufltur. Sentriyolün, veziküllerin ve Golgi
kompleksi (GK) keseciklerinin hemen yak>n>nda
yerleflti¤ine dikkat ediniz. Sentriyolün hemen
yan>ndaki alan da birçok mikrotübül ve bir
m>tokondriyon (Mi) vard>r. x55,000.
Hücre merkezindeki mikrotübüllerin
elektron mikroskobu görüntüsü. Çekirde¤in
hemen yan>ndaki sitoplazmada farkl> yönlerde
ilerleyen birçok mikrotübül (oklar) görülmektedir.
Di¤er alanlar mitokondriyon (Mi) ve di¤er organeller
taraf>ndan doldurulmufltur. Çekirdekten tanjantal
geçen kesitte çekirdek porlar> da görülmektedir.
x25000 (Dr.A. W. Vogl izniyle)
Sentriyol
Mikrotübüller
GK
GK
Çekirdek
Çekirdek porlar>
Çekirdek
Mikrotübül üçlüsü
(toplam> 9)
Mikrotübül A
Mikrotübül B
Mikrotübül C