NETTER HİSTOLOJİ Page 31

1.26

HÜCRE DÖNGÜSÜ, MHÜCRE OLAYLARI

Hücrenin iki baflar>l> bölünmesi aras>nda geçen zamana hücre
döngüsü ad> verilir. Bu döngü ana hücrenin genomunun ayn>s>n>
içeren iki kardefl hücrenin oluflumunu sa¤layan olaylar s>ralan-
mas>d>r. interfaz ve mitozdur. Devam eden hücre
büyütmesi süresince, interfaz, G0 evresi (sessiz evre), Gl evresi
(hücre büyütmesi bafllang>c>), S evresi (DNA sentezi, kromozom-
lar>n ve sentriyollerin kopyalanmas>) ve G2 evresinden (hücre
bölünmesine haz>rl>k) oluflur. Bütün bunlar mîtoza (M evresi)
do¤ru gidifltir.. Interfazda çekirdek içinde kromozomlar net ola-
rak görülemez, ancak heterokromatin ad> verilen yo¤unlaflm>fl kro-
matin

kümeleri ve bir çekirdekçik görülür. Bununla beraber si-

toplazmada mikrotübüllerin düzenlenme alanlar> olan bir çift
sentriyol

de bulunur. Mitoz da evrelerden oluflmufltur. Profazda

çekirdek zar> da¤>l>r, kromatin yo¤unlafl>r ve çekirdekçik kaybo-
lur. Kromozomlar herbirine kromatid ad> verilen sentromerle
birbirine tutunmufl, paralel bir çift iplikten oluflur. Sentriyoller çe-
kirde¤in karfl> kutuplar>na do¤ru göç ederler. Metafazda kromo-
zomlar>n hücrenin ortas>nda dizildi¤i ekvatoryal plak ile birlikte
mitoz meki¤i

oluflur. Mekik, hücrenin her iki ucuna uzanan ve

sentriyolleri kromozomlara ba¤layan mikrotübüllerden oluflur.
Anafaz

da kardefl kromatidler ayr>l>r ve mitoz meki¤inin karfl>t

kutuplar>na do¤ru hareket etmeye bafllar. Hücrenin ekvator böl-
gesinin içe do¤ru katlanmas>yla bir yar>klanma çizgisi oluflur.

Telofaz

da kromatidler meki¤in uçlar>na do¤ru hareketlerini ta-

mamlarlar, kromatid DNA's> da¤>l>r, çekirdekçik ve çekirdek za-
r> tekrar oluflur. Sitoplazman>n s>k>flmas> ile kas>lma halkas> oluflur
ve sonucunda sitokinezis ve kardefl hücrelerin ayr>lmas> gerçek-
leflir. Hücrenin hayat>n> baflka iki önemli olay daha etkiler. Apo-
pitozis

baz> dokularda normal bir süreçtir: hücre ölüme prog-

ramland>¤>nda, çekirdek piknozuyla beraber hücre yuvarlaklafl>r
ve plazma zar> tomurcuklan>r, daha sonra bu hücreler makrofaj-
lar taraf>ndan fagosite edilir. Genotiplerin rekombinasyonu ve
kar>fl>m>na izin veren mayoz bölünme, gametogenezde çekirdek
materyalinin diploidden haploide azalmas>d>r.

Hücre

Telofaz. Hücre zar> yeniden oluflur ve

iki kardefl hücre yar>klanma çizgisinden
(oklar) bölünerek sitokineze bafllar.

Anafaz. Kardefl kromatidler ayr>larak mitoz meki¤inin

karfl> kutuplar>na giderler, iki kutup aras>nda orta bölgede
bir yar>klanma çizgisi oluflur.

Metafaz. Hücre zar>n>n y>k>lmas>ndan, DNA ve

sentrozom kopyalanmas>ndan sonra z>t sentriyol
kutuplar> aras>nda m>krotübül i¤leri oluflur.
Yo¤unlaflm>fl kromozomlar mekik ekvatorunda
dizilirler ve kinetokorlar arac>l>¤>yla mikrotübüllere
gergin bir flekilde ba¤lan>rlar. Mikrotübüller
kromozomlar> kutuplara do¤ru çeker.

Kültüre hücrelerdeki mitozu gösteren

>fl>k mikroskobu görüntüsü. Siyah-beyaz
görüntüler canl> hücrelerdeki do¤al yap>n>n
kontrast>n> art>rmak için Momarski diferansiyel
interferans kontrast mikroskobuyla çekilmifltir.
Floresan görüntüler mikrotübül

-tübülin için

k>rm>z> imnün iflaretlenmifl ve DNA/kromozomlar,
DAPI ile mavi boyanm>flt>r. x1000.

Tümör hücreleri normalden daha h>zl> bölünürler, bu nedenle vin-
ka alkaloidleri vinblastin ve vinkristin gibi kemoterapötik mitoz
inhibitörlerine

daha duyarl>d>rlar, Catharanthus roseus'un (cezayir

menekflesi) do¤al ekstreleri olan bu maddeler hücreleri metafazda
hapsettikleri için klinik olarak çok faydal>d>r. Tübülin polimerizas-
yonunu engelleyerek (mikrotübüller oluflmaz) ve oluflmufl olan
mikrotübül1erin depolimerizasyonunu indükleyerck bölünen hüc-
relerde i¤ oluflumunu engellerler. Vinblastin esas olarak Hodgkin
hastal>¤>n>n, ileri testis kanserinin ve meme kanserinin tedavisinde,
vinkristin ise akut lösemi ve di¤er lenfomalar>n tedavisinde kullan>l>r.