S
laflmalar>na sahiptirler- mîkrovilli, stereosilyalar, silyalar ve flagel-
lalar. Mikrovilli ince ba¤>rsak ve böbrek gibi baz> bölgelerdeki
epitel hücrelerinin yüzeylerinde bulunan basit parmaks> ç>k>nt>-
lard>r. Esas görevleri emilim için yüzey alan>n>n art>r>lmas>d>r.
Dallanmayan, l m boyunda veya daha k>sa ve aktin filamanlar>n-
dan oluflan bir merkeze sahip yap>lard>r. Stereosilyalar ise iç ku-
lak ve erkek üreme sisteminin yüzeyini örten epitel hücrelerinin
serbest kenarlar>nda bulunan normalden daha uzun dallanm>fl
n>ikrovilluslard>r. En kar>fl>k iç yap>ya sahip olan silyalar, hücre
yüzeyinin hareketli uzant>lar>d>r ve tipik olarak 10-12 m uzun-
lu¤unda, 0,2 m çap>ndad>r. Yap>lar> flagellan>nkine benzer an-
cak hareket modelleri farkl>d>r. Silyalar, solunum ve kad>n geni-
gellalar ise spermlerde bulunur. Baz> hücreler tek bir silyumlar
içerebilir ancak baz>lar> daha fazla say>da silya içerir ve bunlar
senkronize bir flekilde hareket ederler. Sentriyollerle ayn> yap>ya
sahip olan bazal cisimciklerden köken al>r. Silyumlar>n taban>n-
daki apikal sitoplazmadaki bazal cisimcikler 9 adet mikrotübül
üçlüsü taraf>ndan oluflturulmufl, merkezi mikrotübül çifti içerme-
yen bofl silindirlerdir. Aksonem, plazma zar> taraf>ndan çevrelen-
mifl ve 9+2 mikrotübül düzenlenmesine sahip bir silyum düzeni-
dir. Hareket için gerekli gücü oluflturacak olan bir motor protein
ve ATPaz içeren iki dynein kolu, d>fl mikrotübül çiftlerine ba¤l>
haldedir. Bir çiftin dynein kollar> bir sonraki çiftin mikrotübülle-
ri ile etkileflim halindedir, böylece mikrotübüllerin kayma hare-
keti bir sonrakine atlayarak ilerler ve böylece silyum e¤ilir ve
siliyer hareket meydana getirilmifl olur.
küçük silindir, 9 periferik mikrotübül üçlüsü içeren bir sentriyol gibi görünmektedir. Araba
tekerle¤indeki organizasyona benzer flekilde >fl>nsal yap>lar bu üçlülerden bafllamaktad>r
x100,000 (Dr. W.A Webber izniyle)
kesitin elektron mikroskobu
görüntüsü. Silyumu d>fl taraftan
bir plazma zar> sarar. Aksonemdeki
9+2 mikrotübül düzenlenmesi
dikkati çekmektedir. x200,000.
(Dr. B. J. Cravford izniyle)
kesidinin elektron mikroskobu
görüntüsü. Hücre yüzeyinden
d>fla do¤ru uzanan ve apikal
sitoplazmadaki bazal cisimciklerden
köken alan silyum görünmekte.
Uzunlamas>na ve enine kesitte
görülen basal cisimcik, alt ucuna
tutunmufl bir kök içerir. Bazal
cisimcikte oluflmufl mikrotübüller
silyan>n gövdesine kadar ulafl>r.
x60,000. (Dr; VVA Webber izniyle)
kompleksi
cisimcik