background image
10.3
H
Hipofiz, iki farkl> dokudan köken alm>flt>r. Gebeli¤in erken döne-
minde hipofizin bir bölümü olan adenohipofiz yada anteriyor
hipofiz
, oral ektoderm'den bir cep fleklinde yukar>ya do¤ru bü-
yüyen ve Rathke kesesi olarak adland>r>lan kal>n doku kitlesin-
den meydana gelir. Gebeli¤in 6. haftas>nda oral bofllu¤un tava-
n>ndan ayr>l>r ve efl zamanl> olarak afla¤>ya do¤ru büyüyen ve
nöral ektoderm
'den kaynaklanan infundibular uzant>'n>n he-
men önüne yerleflir. Rahtke kesesinin ön duvar>nda h>zl> hücre
ço¤almas> sonucu anteriyor lobun önemli k>s>mlar>ndan pars dis-
talisi
oluflturur. Nöral ektodermden geliflen ve afla¤> do¤ru uza-
nan dokudaki hücreler, nörohipofizi yani pars nervosa'y> (pos-
teriyor, arka lob
) oluflturur. Nörohipofiz, hipofizin beyin ile nö-
ral ba¤lant>s>n> sa¤layan bölümdür. Bu iki doku birbirlerine ya-
k>n yerleflimde olmas>na ra¤men mikroskopik görüntüleri farkl>-
d>r, bu da iki dokunun farkl> yerlerden köken ald>¤>n> göstermek-
tedir. Rahtke kesesi, yar>k yada kolloid içeren kistik yap>lar flek-
linde nörohipofizin ön s>n>r>nda kal>c> olabilmektedir. Yar>¤>n,
üst bölümüne bitiflik posteriyor lobla birleflerek pars intermed-
ya
'y> (ara) oluflturur. Eriflkinde transvers düzlemde 1.2-1.5 cm ve
sagittal düzlemde yaklafl>k 1 cm büyüklü¤ündedir. Bezin büyük-
lü¤ü yaflam süresince fizyolojik koflullara ba¤l> olarak de¤iflebil-
mektedir.
216
Endokrin Sistemi
KL
k %10-%15'i adenohipofizin be-
nign hipofiz adenoma's>d>r. Çok az oranda malignant tipi görüle-
bilir, bunlar sekretuvar yada nonsekretuvar olabilmektedir. Bunlar
genellikle çoklu onkogen anomalilerin sonucu olarak geliflmektedir
örne¤in; G-protein ve ras geni mutasyonu, p53 geni delesyonu ve
çoklu endokrin neoplazi'ye neden olan mutasyonlard>r. Sekresyo-
na ba¤l> olarak ortaya ç>kan adenom vakalar>nda cerrahi giriflim
gerekli olmaktad>r. Bu adenomlardan eriflkinlerde görülen akrome-
gali
ve çocuklarda görülen gigantism'dir. Bir baflka tipide Cushing
hastal>¤>, bu hastal>kta normalden fazla kortikotrofin hormonu
(ACTH) bulunmaktad>r, bu da adrenal bezden fazla miktarda kor-
tizol sal>nmas>na neden olmaktad>r.
Ön beyin
Nöral ektoderm
Rathke kesesi
Oral ektoderm
Mezoderm
Sfenoid sinüs
1. Rathke kesesi ve infundibuler
uzant>n>n oluflumu
2. Rathke kesesinin boyun bölgesinin
mezoderm taraf>ndan daralt>lmas>
3. Rathke kesesinin kopmas>
Rathke kesesi
Medyan eminens
Pars tuberalis
Pars nervosa
Pars intermedya
Yar>k
Pars distalis
6. Eriflkin flekli
5. Pars tuberalis infundibuler sap>n etraf>n>
çevreler (yan yüz görüntüsü)
4. Kopan bölüm nöral uzant> ile temasa
geçer ve pars distalis, pars intermedya ve
pars tuberalis oluflur.