background image
10.26
PANKREAT
nda kullan>lan iflaretli antikorlar
sayesinde adac>k içerisindeki özgün hücreleri ay>rmak mümkün-
dür. Bu çok önemli teknik sayesinde, beta hücreleri taraf>ndan
sentezlenen insulin hormonun varl>¤>n>n bilinmesiyle diyabetin,
adac>k hücre morfolojisini nas>l etkiledi¤i saptanabilir. Elektron
mikroskop, beta hücrelerinin ince yap>lar>n> ortaya koymak için
önemli bir cihazd>r. Bu cihaz hücre içinde insulinin sentezi, salg>-
lanmas> ve ekzositoz ile dolafl>ma verilme flekli konusunda bilgi
verebilir. Beta hücresi stoplazmas>nda çekirde¤in yan>nda yer
alan belirgin bir golgi kompleksi, granüllü endoplazma retiku-
lumu
, serbest ribozomlar ve az say>da mitokondriyon yer al>r. Gol-
gi kompleksden gelen membranla kapl> salg> vezikülleri, tüm
stoplazmay> doldurmaktad>r ve oradan d>fl ortamdaki pencereli
(fenestral>) kapillerlere verilir. Bu salg> veziküllerinin yap>lar>,
di¤er adac>k hücrelerinden ve ayn> zamanda türden türe farkl>l>k
göstermektedir. vezikülleri,
200-250 nm çap>nda olup, insulin-çinko birlefli¤inden meydan
gelmifl elekron dens kristal bir yap>n>n çevresinde aç>k bir alan
bulunur ve bu da en d>fltan ince bir membranla kaplanm>flt>r.
239
Endokrin Sistemi
KL
Diyabetes mellitus
, insanlarda endokrin pankreas>n ifllev bozuklu-
¤u sonucu ortaya ç>kan morbiditesi ve mortalitesi yüksek olan bir
hastal>kt>r. r; Tip I ve Tip II olmak üzere. Tip I,
insulin-ba¤>ml> bir diyabet tipidir ve bu diyabet tipinde adac>k beta
hücrelerin otoimmün olarak y>k>lmas>yla sonuçlanmaktad>r. Erken
dönemlerinde lenfositler adac>¤> infiltre eder, fibrotik de¤ifliklikler
görülür ve amiloyid birikimi sonucu ileriki dönemlerde adac>k ar-
t>k insulin üretemez hale gelir. Tip II, insulin-ba¤>ms>z olan bir diya-
bet tipidir
ve bu diyabet tipinde adac>klar genellikle normal görü-
nürler ancak yeterli miktarda insulin üretmezler bunun yan> s>ra
hedef hücrelerindeki insulin reseptörleri normal ifllevini yerine ge-
tiremezler.
Normal (sol) ve Tip I diyabetli (sa¤) bir fare pankreas>ndan dondurularak al>nan bir kesitin >fl>k mikroskobu görüntüsü.
rm>z>) görünmektedir. Normal bir
adac>kta, alfa hücrelerin önemli bir k>sm> çevrede yer al>rken, bask>n olan beta hücreleri ise adac>¤>n merkezinde yer almaktad>r. Tip-I diyabet'te, beta
hücreleri hemen hemen hiç görünmezken alfa hücreleri ço¤unluktad>r. Bu diyabet tipi beta hücrelerin otoimmün olarak y>k>m> sonucu geliflmektedir.
x585, Alexa Fluor ve Texas Red (Dr. B. Verchere izniyle).
Golgi kompleks
Hücre çekirde¤i
Mitokondriyon
Endotel hücrenin çekirde¤i
Ekzositoz vezikül içeri¤inin ile d>flar>ya verilmesi
Salg> vezikülün hücre membran> ile birleflmesi
Membranla kaplanm>fl salg> vezikülü
Beta hücresinin bazal laminas>
Fenestral> kapillerin lümeni
Beta hücrelerinin elektron mikroskobu görüntüsü
t