background image
10.28
P
Pineal, küçük, koni flekilli ve damar aç>s>ndan son derece zengin
nöroendokrin bir organd>r. Yaklafl>k 7 mm uzunlu¤unda, 0.2 g
a¤>rl>¤>nda ortabeyinin önünde 3. ventrikülün tavan>ndan uzana-
rak ç>kar ve hem sempatik hem de parasempatik sinirlerce uyar>l>r.
Piyamater
taraf>ndan oluflturulan ve organ> saran kapsülden, or-
gan> lobüllere ay>ran ince ba¤ dokusu septalar ç>kar. Pineal da-
ha çok glandüler yap>ya benzemektedir. Pinealositler ad> verilen
aç>k, s>k>ca bir araya gelmifl hücre gruplar>ndan meydana gelmifl-
tir. Embriyolojik olarak nöral ektodermden meydana gelmektedir.
Pinealositler melatonin ad> verilen bir hormonu üretir, ve hücre-
nin uzun uzant>s>ndan yak>n temasta olan pencereli (fenestral>)
kapillerlere
verir. Bu hormon sirkadian ritmi üzerinde son dere-
ce etkildir ve baz> türlerde üremeyi de düzenlemektedir. Puberte
sonras>, corpora aranacea (beyin kumu) ad> verilen ekstraselüler
tafllar belirgin olarak gözlenir. Yaflla birlikte bu tafllar artmakta ve
radyo-opak özelli¤i dolay>s>yla orta hatt> belirledi¤inden, radyo-
lojik teflhislerinde yararlan>lmaktad>r. Astrositlere benzeyen daha
küçük ve koyu hücreler de bulunmaktad>r. Bu hücreler destekle-
yici ifllevi yerine getirir ve gliyal fibriller asidik protein (GFAP) an-
tikoru kullanarak immünboyama ile görüntülenebilir.
241
Endokrin Sistemi
Pineal bezin küçük büyütmedeki >fl>k mikroskobu
görüntüsü. Çok say>da s>k>ca bir araya gelmifl ve tübül fleklinde
(kesik halka) parankimal hücrelerden meydana gelen glandüler yap>
gözlenmektedir. Parankimay> destekleyen aradaki stromada çok say>da
ince duvarl> kapillerler (Kap) ve venül görülmektedir (*). Piya kaynakl>
gevflek ba¤ dokusu, bezin d>fl yüzünü örtmektedir. x55, H.E.
KL
Frans>z felsefesici olan Rene Descartes 1629 y>l>nda pineal bezi, ru-
hun bulundu¤u yer olarak tan>mlanm>flt>r. çek görevi tam olarak bilinmemektedir. Ancak melatonin hormo-
nu
miktar>ndaki de¤ifliklik, di¤er endokrin bezlerin etkilendi¤i ay-
d>nl>k ve karanl>k olan diurnal ritmi düzenledi¤i görülmektedir. Pi-
neal ayn> zamanda hipotalamus-hipofiz ekseni üzerinden büyütme
hormonu ve gonadotropinin sentezini bask>layarak, puberte öncesi
gonad geliflimini kontrol etmektedir. Çocukluk döneminde görülen
pineal tümörleri, gonad hipertrofisine ve pubertenin erken gelifli-
mine neden olmaktad>r. Bunun yan> s>ra, zaman fark>ndan do¤an
uyku düzensizli¤e ve yorgunlu¤a karfl> d>flar>dan al>nan melatoni-
nin yaral> etkileri gözlenmifltir.
Pineal bezin büyük büyütmedeki >fl>k mikroskobu
görüntüsü. Belirgin ökromatik çekirdek ve çekirdekçik içeren
pinealositlerin (oklar) aralar>nda küçük ve koyu boyanan gliya hücreleri
görülmektedir. Ayr>ca ince ba¤ dokusundan oluflan stroma içinde bol
miktarda kapillerler (Kap) bulunur. Ayr>ca halkasal lamellerden oluflan
iki tane korpora aranacea görülmektedir. x275, H.E.
Pineal bezin daha büyük büyütmedeki >fl>k mikroskobu
görüntüsü. S>k>ca bir araya gelmifl birçok pinealositler (oklar),
organ> oluflturmaktad>r. Bu hücrelerin stolazmas>nda alt>n-kahverenkli
lipofuksin pigmenti görünmektedir. sahip gliya hücreleri ise, destek görevini görürler. Bir sinuzoidal
kapillerler (Kap) görülmektedir. x635, H.E.
Kap
Kap
Piya
Kap
Corpora
aranacea
Kap