background image
15.19
ALT SOLUNUM S
4 haftal>k embriyoda, farengeyal (yutak) ceplerin hemen arka
k>sm>nda, laringotrakeal kabart> olarak bilinen bir orta hat endo-
dermal tomurcu¤u geliflir. Farinksin zemininde bir kabart> olufl-
turur ve kaudal olarak geliflip tüp halini al>r. Gelecekte larinks tü-
pün üst k>sm>ndan ve trakea da kaudal k>s>mdan geliflir. En uzak
ucunda iki yumru biçimli kal>nlaflma bronfliyal tomurcuklar olur
ve bunlar do¤umdan önce 20 ard>fl>k bölümlenmeden geçer ve
daha sonra da postnatal geliflim sürer. Endodermal epitelyumun
geliflimine, tüpü saran splanknik mezenflimin kondensasyonu
ve invazyonu efllik eder. Mezenflim, ba¤ dokusuna, düz kasa ve
hava yollar>n>n k>k>rda¤>na farklan>rken endoderm, epitelin ve
onunla iliflkili intramural bezlerin kayna¤>d>r. Bronfllar ve akci-
¤erler, ekzokrin bir bez gibi geliflir: bronfllar ekstralobüler kanal-
lara denk düflerken bronfliyoller intralobüler kanallara eflde¤er-
dir. Akci¤er gelifliminin befl aflamas> flunlard>r: 26 gün 6 hafta ara-
s> olan embriyonik dönemde lober bronfllar>n ilk geliflimi meydana
gelir. 6 ve 16 hafta aras>, psödoglandular dönemde, kübik ya da priz-
matik epitelle kapl> kör tubüller olarak görünen terminal bronfli-
yoller geliflir. 16 ve 28 hafta aras> kanaliküler dönemde asinüslar ge-
liflir ve buna etraf> saran mezenflimden kapillerlerin invazyonu
efllik eder. 28 ve 36 hafta aras> sakküler dönemin ard>ndan 36'nc>
haftadan do¤uma kadar olan alveoler dönem gelir. 28 haftada tip I
ve tip II pnömositler geliflmeye bafllar ve ilk sürfaktan üretimi
meydana gelir. Do¤umdan sonra ve 8 yafl>na kadar, alveollerin
geliflimi sürer.
352
Solunum Sistemi
Trakea
Ventral ön ba¤>rsa¤>n
splanknik mezodermi
(akci¤er stromas>)
Sa¤ bronkiyal
tomurcuk
Yutak
cepleri
1. yutak cebi
1.aort yay>
2. yutak cebi
6.aort
(pulmoner) yay>
Sol dorsal
aorta
Bronfliyal tomurcuklar
Tek katl>
yass>
epitel
Elastif lifler
Kapillerleri örten ince
hücreler (Tip I hücreler)
Düz kas
hücreleri
Özofagus
Trakea
Laringotrakeal kabart>
Özofagus
Pulmoner arter
Tek katl>
kübik
epitel
24. Hafta
20. Hafta
Tek katl>
kübik
epitel
Respiratuar bronfliyol
Alveol kanal>
Ba¤ dokusu
Terminal keseler
(future alveoli)
Terminal keseler
(future alveoli)
Alveol kanallar>
Terminal
Bronfliyol
Stomadeum
Sol brankiyal
tomurcuk
Laringotrakeal
kabart>
Tiroid ç>k>nt>s>
Orofaringeal
membran
Mandibular
(1. yutak) yay
Ventral aorta
Kalbin ventrikülü
Orofaringeal
membran
4-5. haftalarda geliflen solunum yollar> (üstte) ile 5-6.
haftalarda bronkuslar ve akci¤erler.
t
Fetal akci¤erde geliflen hava yollar>.
t
Farinksin ventral görünümü.
t
Fetal akci¤erin >fl>k mikroskobu görüntüsü. Bu
psödoglanduler geliflim evresinde akci¤erin çok say>da ince duvarl>
tüpler ve keselerden(*) oluflan tek katl> yass> epitelden tek katl>
izoprizmatik (küboidal) epitele de¤iflen yap>s>n>n bir bez dokusuna
benzer bir görünümü vard>r. Gevflek mezenkimal ba¤ dokusundan
oluflmufl bir matriks geliflen hava yollar>n> birbirinden ay>rmaktad>r.
Akci¤eri örten visseral plevra (oklar) mezenflimden köken
almaktad>r ve tek katl> kübik epitelden oluflan mezotelyal
hücrelerden meydana gelir. x95. H.E.