Stichting tientallen, zo niet honderden
projecten die er vooral op gericht zijn
te bestrijden en indien mogelijk uit de wereld
te helpen. Vier pijlers bepalen mee waarom
een project een financiële injectie van de
Stichting krijgt: optimisme, samenwerking,
wetenschappelijkheid en innovatie. Het
project van het Instituut voor Tropische
Geneeskunde waar de Stichting op de kop af
2.997.591 dollar veil heeft, voldoet zonder
enige twijfel aan deze vier voorwaarden.
Het project `Repellents as added control
measures to long lasting insecticidal nets
to target the residual transmission in
southeast Asia: a step forwards to malaria
elimination' van het Instituut voor Tropische
Geneeskunde (ITG) is zeer ambitieus: samen
met het Cambodjaanse Nationaal centrum
voor Malariabestrijding, Parasitologie en
Entomologie en het Pasteurinstituut van
Cambodja hopen de wetenschappers van
het instituut niet meer of niet minder dan
malaria definitief te verslaan.
800.000 dodelijke slachtoffers één van de
dodelijkste infectieziekten ter wereld. De
ziekte wordt veroorzaakt door parasieten
van het geslacht Plasmodium, die door de
beet van verschillende muggensoorten
worden overgebracht. Eens in de rode
bloedcellen vermenigvuldigen de parasieten
zich erg snel. Enkele dagen later barsten de
rode bloedcellen open en verspreiden de
parasieten zich verder in het lichaam. Dat
leidt telkens weer tot opstoten van hoge
koorts en op termijn tot bloedarmoede en
nierproblemen.
Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) en van
verschillende landen zorgden de afgelopen
tien jaar voor een drastische daling van het
aantal nieuwe gevallen van malaria. Volgens
de WGO halveerde het aantal diagnoses
het afgelopen decennium in een derde van
de 108 landen waar malaria aanwezig is.
Deze daling is aan verschillende factoren
toe te schrijven: het gebruik van efficiënte
insecticiden, de massale bedeling van met
bednetten, betrouwbare diagnosetests en
behandeling met artemisine-combinaties.
muggensteken met 80 tot zelfs 95%
verminderd worden", zegt prof. Marc
Coosemans die aan het ITG het project
opvolgt. Indrukwekkende cijfers. Er is echter
een grote maar. "Zelfs met deze daling blijven
er nog steeds voldoende muggen over om
de malaria-epidemie in stand te houden.
Bijkomend probleem: de tijd begint te dringen.
Zo wordt de malariaparasiet resistent tegen
artemisine, een van de beste geneesmiddelen
die we vandaag in de strijd tegen de ziekte
kunnen werpen." Dat is onder meer het geval
in Cambodja. Het is dan ook geen toeval dat
het ITG met dat land samenwerkt om het
project uit te werken.
tegen malaria gevoerd wordt, vertoont
nog enkele zwakke plekken. Zo bieden
de geïmpregneerde bednetten geen
bescherming tegen muggen die buitenshuis
steken of die al vroeger op de avond actief
zijn (voor de mensen gaan slapen). Nochtans
zorgt dat voor een niet onaanzienlijk deel van
de besmettingen. Prof. Coosemans en zijn
team denken dat ze de oplossing gevonden
hebben om dit zwakke punt weg te werken.
In samenwerking met lokale wetenschappers
wil het ITG in Cambodja nagaan of de
werkwijze volstaat en krachtig genoeg is
om malaria definitief aan te pakken. "We
willen onderzoeken of repellents stoffen die
muggen afschrikken en afstoten op grote
schaal ingezet kunnen worden om het steken
in de vooravond en buitenshuis tegen te gaan.
Je moet daarbij denken aan muggenmelk
of sprays die ook bij ons in de handel zijn
om muggen af te houden. We weten dat
die werken voor individuele personen. Nu
komt het er op aan iedereen in een bepaalde
regio van repellents te voorzien. Bijt de mug
in plaats van de beschermde persoon diens
onbeschermde buur, dan heeft de actie immers
geen zin", aldus prof. Coosemans.
Het individuele effect van op de huid
aangebrachte repellents is gekend. Wat
het effect is op een volledig dorp, of op
nooit onderzocht. Het is dat hiaat dat de
wetenschappers van het ITG, samen met hun
Cambodjaanse collega's, willen opvullen. Als
locatie koos men een regio waar malaria veel
voorkomt. Zijn de resultaten positief, dan is
het de bedoeling een nationale campagne
op te starten met als doel Cambodja in 2025
malariavrij te maken.
regio worden twee verschillende strategieën
toegepast. In de helft van de dorpen gaat
men voor de traditionele aanpak met
insecticiden en met massaal verspreide
geïmpregneerde bednetten. De andere
helft van de dorpen krijgt dezelfde
behandeling, maar daar bovenop wordt er
ook met repellents gewerkt. "De keuze viel op
picaridine, een van de beste muggenafstoters
die vandaag op de markt is. Producent SC
Johnson schonk ons ongeveer 700.000 flessen
met het product. Het toeval bepaalt in welk
dorp welke strategie gevolgd wordt. De
deelnemende dorpen verklaarden zich akkoord
met deze manier van werken", verklaart prof.
Coosemans. "De dorpen worden gedurende
twee jaar opgevolgd om het effect van een
droog dan wel nat seizoen te milderen.
moderne PCR-methoden regelmatig het bloed
van de bevolking. Wie toch besmet wordt,
krijgt uiteraard onmiddellijk een behandeling."
besmetting met malaria. "De onderzoekers
gaan ook de impact na van het grootschalig
gebruik van repellents op de muggenpopulatie
en op het aantal muggenbeten. Tegelijk buigen
antropologen zich over de sociale en culturele
aspecten van het onderzoek, want uiteraard is
het eventuele succes mee afhankelijk van de
aanvaarding en het gebruik van de middelen
door de bevolking. Wil de bevolking niet mee,
dan heeft het project geen kans op slagen",
besluit prof. Coosemans.
Antwerpen krijgen een beurs van 3 miljoen dollar. Daarmee willen
ze in Cambodja muggen op een andere manier bestrijden in de hoop
de regio malariavrij te maken.
middelen kan het aantal
muggensteken met 80
tot zelfs 95% verminderd
worden, zegt prof. Marc
Coosemans, maar zelfs
met deze daling blijven
er nog steeds voldoende
muggen over om de
malaria-epidemie in
stand te houden."