van experts is niet nieuw. Zoals prof.
Jean Nève (ULB) aanhaalde tijdens
zondheidsraad, "is dit thema sinds verschil-
lende jaren actueel. Zeker na de schandalen
in Frankrijk met de affaire Médiator ®. Maar
ook in ons land, na de discussies die in de pers
gevoerd werden naar aanleiding van de keuzes
die onze politieke verantwoordelijken maakten
inzake de leveranciers van vaccins tegen de
Mexicaanse griep".
Onlangs bevond de HGR zich zelf in de vuur-
linie van sommige media die de onafhanke-
lijkheid van `zijn' experts in de dossiers rond
vaccinatie en chloor in zwembaden in twijfel
trokken. "Deze voorbeelden tonen voldoende
aan dat de pers, net als het grote publiek, erg
argwanend blijft wanneer het aankomt op de
transparantie van onze expertise, die inder-
daad één van de waarden van onze raad is",
stelt Jean Nève, de voorzitter van de HGR.
Bekommerd om het dossier vooruit te helpen,
organiseerde de HGR op 10 mei een debat
over deze delicate vraag. De Hoge Raad heeft
duidelijk niet gewacht op kritiek om zelf ern-
stig na te denken over de problematiek van
de onafhankelijke experts. "We waren de eer-
ste instelling in België die zich echt over deze
problematiek boog. Niet enkel door eenvou-
zoals nagenoeg alle andere Belgische instel-
lingen dat vandaag doen. We kiezen voor een
globale aanpak, gekoppeld aan een aanpak
van geval per geval om er zeker van te zijn dat
er geen sprake is van een belangenconflict."
conflicten
wetsvoorstel in dat als bedoeling heeft om
de onafhankelijkheid te garanderen van de
experts en de kwaliteit van de adviezen die
aan de politieke autoriteiten worden gegeven.
"Vandaag stellen wij de oprichting van een
Belgisch orgaan voor dat de harmonisatie en
de regeling van belangenconflicten combi-
neert", legt Thérèse Snoy uit. "Het wetsvoor-
stel voorziet in de oprichting van een nationaal
expertiseregister en van een Hoge Raad voor
Deskundigenadvies (HRD), waarvan de be-
voegdheden zich uitstrekken over de departe-
menten Volksgezondheid, Milieu en Veiligheid
van de Voedselketen."
gankelijk centraal expertiseregister aan te
maken op de website van de FOD Volksge-
zondheid. "De portfolio's in het register bevat-
de belangenverklaring die een wetenschapper
aan een instelling linkt of linkte. De inschrijving
van een portfolio in het centrale expertisere-
gister is vanaf dan noodzakelijk om te kunnen
zetelen in een adviescommissie", leggen de
kamerleden Snoy en Gerkens uit. "Staat een
expert niet in het register, dan volstaat het
om zich volgens de wettelijke voorwaarden
in te schrijven en bij de Hoge Raad voor Des-
kundigenadvies een portfolio in te dienen die
voldoet aan de regels (lees kader). Op dit
moment is er dus zeker geen sprake van een
numerus clausus."
een wetenschappelijk advies nodig heeft, is
ze verplicht om voor dat advies een beroep te
doen op experts die in het register ingeschre-
ven zijn. Ecolo en Groen vinden dat de over-
heid niet alleen een wetenschappelijk advies,
maar ook een advies over het "maatschap-
pelijk belang" van een vergunning, van een
beslissing tot terugbetaling of van een be-
handeling moet kunnen vragen. "De minister
van Volksgezondheid kan of moet in bepaalde
gevallen een advies vragen over de maat-
schappelijke gepastheid. In dat geval moeten
de comités niet zoeken naar onafhankelijkheid,
maar eerder naar vertegenwoordiging van alle,
in het debat betrokken partijen. Die moeten
bekend en publiek gemaakt worden en de ad-
viezen moeten gemotiveerd worden. Het is een
uitgebreid overlegmodel dat toegepast wordt
op materies die een verband hebben met
gezondheidszorg in zijn meest brede zin."
het colloquium georganiseerd door de HGR,
vindt het noodzakelijk om een kritische en
constructieve blik op de problematiek van de
onafhankelijke experts te werpen. "Men moet
transparant zijn omdat transparantie en daar
hamer ik steeds op niet alleen belangrijk is
voor de burger, maar het ook essentieel is voor
de expert zelf. Het is niet alleen een garantie
op kwaliteit, maar ook op geloofwaardigheid.
De geloofwaardigheid van de expert is van
primordiaal belang. Ontbreekt die, dan kan er
geen vertrouwen bestaan tussen de burger en
de overheid. In belangrijke materies als gezond-
heid, kunnen we ons dat niet permitteren."
hankelijkheid
vaak een mythe", erkende de minister van
Volksgezondheid. "Gespecialiseerde expertise
kan vaak niet opgebouwd worden zonder dat
er, op de ene of de andere manier, een band
ontstaat tussen de expert en de industrie.
oordelen. Daaruit volgt dat het hebben van
een band niet noodzakelijk elke positie die
de expert inneemt ongeldig maakt. Maar het
is wel in de transparantie dat er een extreme
voorzichtigheid en een grote waakzaamheid
in acht genomen moet worden: belangen
moeten klaar en duidelijk en voorafgaand
meegedeeld worden. Pas wanneer dat duidelijk
gemaakt is, kan men op een serene manier
nagaan of de banden een bron van conflict
kunnen zijn met andere belangen, in het kader
van een missie toevertrouwd aan de expert of
met de vraag die hem gesteld is."
Verschillende sprekers die deelnamen aan het
debat dat tijdens het colloquium werd geor-
ganiseerd, beklemtoonden ook dat men te
allen prijze moet vermijden dat experts ont-
moedigd worden door het systematisch stig-
matiseren van de onafhankelijkheid van hun
werk. Vooral omdat in bepaalde domeinen de
experts in ons land niet dik gezaaid zijn.
wetenschappelijke expertise?
waarmee ze wil garanderen dat adviezen inzake volksgezondheid en
leefmilieu door onafhankelijke wetenschappelijke experts
worden uitgebracht. Een delicaat onderwerp, dat onlangs prominent
behandeld werd in een colloquium georganiseerd door de
Hoge Gezondheidsraad (HGR).
Deskundigenadvies (HRD) op te
richten. Deze zou verschillende op-
drachten krijgen: de deontologische
richtsnoeren voor wetenschappelijke
en technische expertise vaststellen en
desnoods aanpassen, en erop toezien
dat de instellingen die bevoegd zijn
voor de institutionele expertise op
het gebied van gezondheid en milieu
zich daaraan houden; een indeling
opstellen van de belangenconflicten,
naargelang de ernst ervan, en daarbij
rekening houden met verschillende
criteria; erop toezien dat de procedure
voor de samenstelling van de advies-
comités in acht wordt genomen en
dat deze wet naar behoren wordt
toegepast; en ten slotte de rol van
raadgever of scheidsrechter op zich
nemen bij omstreden situaties.
De HRD wordt gevormd door tien
vooraanstaande wetenschappers uit
verschillende vakgebieden, van wie
de jarenlange ervaring en faam een
maximale onafhankelijkheid mogelijk
maken. Zij worden benoemd door de
regering.
publiek, blijft erg argwanend
wanneer het aankomt op
de transparantie van onze
expertise, die inderdaad één
van de waarden van onze raad
is", stelt Jean Nève,
de voorzitter van de HGR.