klinisch: aanwezigheid van een hoest,
een piepende ademhaling, beklem-
die meestal 5 tot 30 minuten (en doorgaans
6 tot 8 minuten) na een inspanning optreden
en continu en intens zijn. Maar het klinisch
beeld is niet altijd zo typisch: bij jongeren
stellen we vaker hoestaanvallen vast of on-
duidelijk beschreven ademhalingsproblemen,
een langere recuperatie na inspanning, sla-
peloosheid na inspanning en soms zelfs geen
klachten maar wel een verminderde licha-
melijke activiteit. "Dit vertaalt zich op klinisch
vlak in een toename van het aantal jongeren
dat in september-oktober consulteert voor
ademnood bij inspanning zonder dat de diag-
nose astma ooit is gesteld of vermoed. In dat
geval moet een onderscheid worden gemaakt
met een slechte lichamelijke conditie (maar de
dyspneu treedt eerder op tijdens de inspanning
en verdwijnt zodra de inspanning wordt ge-
staakt) of een hyperventilatiesyndroom", stelt
Jacques Lecomte vast.
problemen van het begin van dit millennium:
de prevalentie van luchtwegaandoeningen is
gecorreleerd aan de gemiddelde graad van
vervuiling (1). En Charleroi is zeker geen ide-
ale stad op het vlak van risico, met recordpol-
lutiepieken in 2006-2007, de periode waarin
de toegelaten niveaus gemiddeld
1 dag op 2 werden overschreden. In de litera-
tuur blijft de rol van externe vervuilende stof-
fen echter betwist (2). Wel is vastgesteld dat
kinderen die in een vervuilde omgeving wo-
nen een afname van de ademhalingsfunctie
vertonen (1). Het verband tussen afname van
de ademhalingsfunctie en de ontwikkeling
van astma is niet bekend (1). In deze context
wilde het team van het CHU Charleroi na-
gaan in welke mate de confrontatie met ver-
vuiling in bepaalde zones de prevalentie van
astma bij schoolgaande kinderen verhoogt.
Screening Test' als meetinstru-
ment bij de schoolgaande
populatie in de regio Charleroi
(FRAST) is een terreintest die voor dit onder-
zoek het meest geschikt leek. De test wordt
frequent gebruikt in epidemiologische studies
en kan buiten worden uitgevoerd, zonder
speciale apparatuur. Hij is ook perfect aange-
past aan kinderen (3). De test bestaat uit 6
minuten vrij lopen: het kind loopt de eerste
minuut traag en de volgende vijf minuten
op het maximum van zijn mogelijkheden.
Idealiter moet de hartfrequentie bij onmid-
dellijke staking van de inspanning > 80% van
de maximale theoretische waarde bedragen.
"Deze test heeft een goede specificiteit (93%)
maar een geringe sensitiviteit (43%) en een
positieve voorspellende waarde van 40%",
aldus Jacques Lecomte.
om de ESW te meten, konden de resultaten
worden geïnterpreteerd in functie van de
meest gebruikte criteria voor positiviteit
(afname van het piekdebiet met 15% en/
of gelijktijdige afname met > 9% of > 15%
van de ESW). Dankzij vijf scholen in Charleroi
en omgeving (in de stad en in een zone die
wordt blootgesteld aan de overheersende
windrichtingen afkomstig van de fabrieken)
en op het platteland konden 2.484 scholieren
worden geëvalueerd.
deelnemers aan de test een daling van de
ESW > 9% vertoonde en 10,14% een daling
> 15%. 17% vertoonde een afname > 15%
van het piekdebiet, cijfers die veel hoger lig-
gen dan die in de literatuur maar die moeten
worden geïnterpreteerd in functie van de
zone waar de school zich bevond (14% en
meer in de blootgestelde zones tegenover
werden ook uitgedrukt in functie van de
woonomgeving, met dezelfde resultaten. "In
onze populatie bedroeg de prevalentie van
astma bij de anamnese 11,31%, een cijfer dat
ook in de literatuur terug te vinden is", preci-
seert Jacques Lecomte.
Een meer gedetailleerde analyse van de re-
sultaten in functie van de anamnese wees
overigens uit dat 29,27% van de bevestigde
astmapatiënten een daling van de ESW
> 15% vertoonde. Het aantal astmapatiënten
dat deze afname van de ESW vertoonde, be-
droeg bijna 75%. Omgekeerd vertoonde een
aanzienlijk aantal proefpersonen zonder be-
vestigd astmaverleden (16,5%) een afname
van de ESW > 9%, een cijfer dat dus aansluit
bij de resultaten van de ISAAC-studie (4).
"Dit bevestigt nogmaals dat de anamnese niet
nauwkeurig genoeg is om de diagnose inspan-
ningsastma te stellen", concludeert hij.
factoren en hun gevolgen voor
de gezondheid?
moet ook rekening worden gehouden met
de weersomstandigheden, want daarvan
hangt het af of vervuilende stoffen worden
verspreid door de wind, met de regen op de
grond terechtkomen of stagneren bij een sta-
biele atmosfeer. De voornaamste vervuilende
stoffen in onze omgeving zijn zwaveldioxide,
stikstofdioxide, koolmonoxide, maar vooral
ozon en fijne deeltjes, die oogirritatie, een
kriebel in de keel en rinorroe, een irritatie-
hoest... veroorzaken. Vervuilende stoffen in
de lucht zijn irriterend voor alle slijmvliezen
van de bovenste luchtwegen, in het bijzonder
voor de bronchiën, en verhogen zo de gevoe-
ligheid voor allergenen.
toxische stof die wordt gevormd door hevige
zonnestraling, zijn maximale concentratie
bereikt op heel warme dagen en gek genoeg
vooral in landelijke gebieden. Het kan scha-
delijk zijn voor atleten (5) maar ook voor de
algemene bevolking: collectieve sportbeoe-
fening in openlucht is geassocieerd met een
verhoogd risico op astma bij kinderen die
wonen in de zone waar de ozonconcentra-
luchtvervuiling astma?
prevalentie van astma in onze streken de voorbije decennia, en dit
ondanks de grotere kennis van de fysiopathologische mechanismen
van de ziekte en beschikbaarheid van steeds performantere
geneesmiddelen", aldus dr. Jacques Lecomte (CHU Charleroi). "De
reden? Onze sedentaire levensstijl, de toename van zwaarlijvigheid en
een agressieve omgeving." Daarom besloot zijn team om een studie
uit te voeren gericht op de omgevingsfactoren in de streek rond
Charleroi. Implicaties en resultaten.