afdeling anatomie van de universiteit te
Oslo.
HIRSUTISME
voor dan haarvrouwen. De hertogin van
de Nederlanden, Margaretha van Par-
ma (1522-1586) zou baardgroei gehad
hebben, doch dit wordt op de meeste
afbeeldingen verdoezeld (Figuur 7). Er
werden honderden gevallen van vrouwen
met baarden beschreven. We stellen hier
slechts enkele van de meest bekende ge-
vallen voor.
met baard bevindt zich in de verzame-
ling van de hertogin van Lerne te Toledo
in Spanje. Het is een olieverfschilderij
door Jusepe De Ribera (1591-1652),
bijgenaamd "Il Spagnoletto"(Figuur 8).
Op het stenen voetstuk rechts staat
de geschiedenis ervan geschreven. Op
ditzelfde voetstuk ligt een spinklos die
naar de huiselijke taken van de vrouw
verwijst en ook een slak, symbool van
hermafrodisme. De Latijnse tekst begint
met de woorden En magnu naturae mi-
raculum (ziedaar een groot mirakel van
de natuur). De vrouw, Magdalena Ven-
tusa, werd geboren in de stad Accumola
in de Abruzzen, in het koninkrijk Napels
zelf. Op de leeftijd van 37 jaar kreeg ze
een baard en een snor. Ze had 7 kinde-
ren, drie ervan waren geboren vóór haar
baard begon te groeien en vier erna. Ze
was tweemaal gehuwd. Haar tweede
man, Felix, staat links achter haar op het
schilderij.
kind, geboren toen ze 52 jaar was. Ze
zoogt het kind aan de rechterborst met
een grote tepel. Ze vertoont ook een kaal
voorhoofd.
van Napels, de derde hertog van Alcala,
de indruk van haar voorkomen dat hij
Ribera in 1631 opdroeg een portret van
haar te schilderen om dit buitengewone
geval ter kennis te brengen van koning
Philips III. Heden kunnen we stellen dat
deze vrouw bijna zeker een endocriene
stoornis vertoonde, waarschijnlijk ver-
oorzaakt door een bijnieraandoening
met overvloedige secretie van androge-
nen (viriliserende adrenale hyperplasie).
ling bevindt zich ook een tekening door
Francisco Goya uit 1815 van een zeer
mannelijke figuur met lange baard die
een kind zoogt (Figuur 9). In het Musée
de la Pharmacie te Montpellier bevindt
manuel Ryhiner, student in de farma-
cie (Figuur 10). De dame hierop afge-
beeld, Une Damoiselle de Sainct Guilien
à Montpelier, is modieus gekleed doch
heeft een duidelijke snor en een sikje.
derlandse dame die in 1829 door haar
manager Ellenberg in Amsterdam werd
tentoongesteld. De belangrijke baardige
dame, welker wederga nimmer hier te
lande is gezien, en zoo om hare zeldzame
haarwasch als om hare lieftalligheid en
zonderlinge eigenschappen met bijval
en bewondering bezocht wordt. Ze ver-
toonde een nummer met slangen en een
krokodil (1) (Figuur 11). Haar geslacht
werd fel bediscussieerd en om een attest
te krijgen over haar vrouwelijk geslacht
werd haar geval op 16 februari 1815 aan
de medische faculteit te Parijs voorge-
steld waar ze door verscheidene profes-
soren werd onderzocht. Na een zorgvul-
dige beschrijving van haar beharing en
uitwendige genitaliën, besluit prof. Bé-
clard op basis van haar menstruatie sinds
haar 8
une belle palatine!
volgen van een pneumonie op 65-jarige
leeftijd. Een autopsie bevestigde haar
vrouwelijke status.
sephine Boischêne (of Boisdechene)
in Versoix bij Genève geboren en ging
vanaf 1829 met haar vader op tournee.
In 1849 leerde zij de schilder Fortune
Clofullia kennen die haar ook les gaf
waarna een huwelijk volgde. In 1851
werd ze in Londen door dr. Chowne in
het Charing Cross Hospital onderzocht:
Her breasts are large and fair, and strictly
characteristic of the female. Ze beviel
van een baby, die eveneens baardgroei
vertoonde maar vroegtijdig stierf. Later
baarde ze een tweede zoon Ezau (naar
de behaarde zoon van Isaac en Rebecca
in de bijbel) die eveneens baardgroei
vertoonde en later met zijn moeder op-
trad. In 1853 werd ze geëngageerd door
Barnum. In 1861 trad ze ook op in Am-
sterdam. In 1863 verscheen haar uitge-
breide biografie (5) (Figuur 12).