background image
Skin
Vol 15
Nr 2
2012
8
Skin
Vol 15
Nr 2
2012
8
lever (primaire biliaire cirrose), nier
(chronische nierinsufficiëntie), bloed
(hodgkinlymfoom), metabole afwij-
kingen,...
- Neurologische oorzaken: afwijkingen
van het centraal en perifeer zenuw-
stelsel, bv. zenuwschade, zenuwcom-
pressie, zenuwirritatie
- Psychogene jeuk: somatoforme pruritis
- Combinatie: overlap tussen verschil-
lende ziekten die samen voorkomen
- Andere: ongekende oorzaak
AANPAK
Het is belangrijk een goede anamnese en
grondig klinisch onderzoek uit te voeren.
Door zeer precies de voorgeschiedenis
na te vragen, kan de diagnose sneller
worden gesteld. Steeds moeten voor-
afgekende aandoeningen, operaties, al-
lergieën, thuismedicaties en atopische
diathese worden nagevraagd. Daarenbo-
ven zijn volgende bedenkingen en vragen
cruciaal voor een goede diagnostiek:
- Als verschillende familieleden jeuk
ervaren, denk dan aan scabiës of
andere parasitaire infecties. Vraag
steeds of de patiënt recent op reis
ging naar de tropen.
- Zoek naar verbanden tussen jeuk en
bepaalde gewoonten: jeuk die op-
treedt tijdens fysische activiteit zal
doen denken aan cholinerge pruritus,
jeuk die optreedt bij het afkoelen van
de huid na een warme douche is een
teken van een aquagene pruritus of
polycytemia vera.
- Nachtelijke jeuk, samen met ver-
moeidheid, rillen en B-symptomen
(koorts, nachtzweten en vermage-
ring) kan wijzen op een hodgkinlym-
foom.
- Psychogene jeuk zal meestal de slaap
niet onderbreken, in tegenstelling tot
andere aandoeningen die jeuk ver-
oorzaken.
- Seizoenafhankelijke jeuk of winter-
pruritis zal voornamelijk in de ou-
dere populatie met craquelé-eczeem
voorkomen.
De ernst van de jeuk is moeilijk te meten,
omdat er veel intra- en interpersoonlijke
variaties bestaan zoals vermoeidheid,
angst, stress (30). De meest gebruikte
schaal is de `visuele analoge schaal
(VAS)'. Hier moet de patiënt op een lijn
van 0 tot 10 de ernst van jeuk aanduiden.
Zo kan eventueel een dagprofiel worden
gemeten. In Leuven werd de `Leuvense
itch scale' (LIS) ontwikkeld. Deze schaal
meet 7 verschillende aspecten van jeuk:
frequentie, intensiteit, duur, ernst, im-
pact, consequenties, oppervlakte. Door
verschillende aspecten van jeuk te meten
en deze aspecten in een diagram te pro-
jecteren, krijgen we een algemeen beeld
van de jeuk met al zijn aspecten.
Klinisch onderzoek begint met een na-
zicht van de volledige huid, mucosae, na-
gels, haren, scalp en anogenitale regio. Er
moet worden gezocht naar aanwijzingen
voor infecties (zoals scabiesgangetjes);
naar tekenen voor systeemziekten zoals
dermatomyositis, lupus erythematosus,
sjögrensyndroom; naar andere sugges-
tieve huidafwijkingen zoals erytheem,
eczeem, psoriasis, urticaria, blaarvorming
(in het kader van auto-immune bulleuze
aandoeningen), ulceraties en littekens.
Bij het klinisch onderzoek moet volledig-
heidshalve ook aandacht worden gege-
ven aan palpatie van de lever, nieren, milt,
lymfeklieren en inspectie van de genitale
regio. Het onderzoek moet periodisch
worden herhaald. Vaak komt een malig-
niteit pas later aan het licht. Uit een stu-
die blijkt dat patiënten met systemische
oorzaken van jeuk vaak ouder zijn, meer
nachtelijke jeuk hebben dan patiënten
met jeukende dermatosen. Jeuk over het
hele lichaam daarentegen komt frequen-
ter voor bij patiënten met jeukende der-
matosen dan bij systemische pathologie
die jeuk veroorzaakt (31).
Bij patiënten met chronische jeuk zon-
der duidelijke oorzaak na anamnese en
klinisch onderzoek zullen eerst enkele
basisonderzoeken worden aangevraagd,
zoals vermeld in tabel 1. Een huidbiopsie
moet genomen worden indien de klini-
sche aspecten van de ziekte niet diagnos-
tisch zijn of wanneer het klinisch beeld
verstoord wordt door excoriaties. Indien
Tabel 1: Diagnostische onderzoeken bij chronische jeuk zonder gekende oorzaak.
Initiële laboratorium-
onderzoeken
- sedimentatiesnelheid
- complete formule
- totale hoeveelheid eiwit, glycemie (HbA1c indien niet nuchter)
- eiwitelectroforese
- ijzer, transferrine, ferritine, foliumzuur, zink, vitamine B12
- creatinine, ureum (enkel bij oudere patiënten)
- transaminasen lever, bilirubine, alkalische fosfatase, hepatitis-serologie
- schildklierfunctie
- totaal serum IgE
- PSA
- urinestatus
- occultbloedtest
- parasietenkweek stoelgang (ovo?)
Initiële technische
onderzoeken
- huidbiopsie (histologie, immunofluorescentie)
- RH thorax, echografie van het abdomen en de klierregio's
Meer doorgedreven
testen op basis van de
voorgeschiedenis,
symptomen en
resultaten van
voorgaande
onderzoeken
- paraproteïnedetectie
- antimitochondriale antilichamen, antinucleaire antilichamen,
immunoglobines (IgM), huidantistoffen, antitransglutaminase-
antilichamen
- Na, K, parathormoon, porphyrine
- hiv-status
- tryptase, mastcelmetabolieten
- creatinineklaring
- bacteriële en schimmelcultuur
- microscopisch onderzoek scabies
- atopie: totaal IgE, priktestatopie, epicutane test
Bij verdachte
Bevindingen
CT, NMR, beenmergbiopsie, endoscopie
- bij neuropatische symptomen: neurologisch consult, NMR en RX thorax
(voor cervicale rib)
- bij water-geïnduceerde jeuk: lactosetolerantietest