background image
OrthO-rheumatO | VOL 12 | Nr 2 | 2014
21
HuIdIgE TESTS voor dETECTIE vaN aNTISToffEN
TEgEN gECITruLLINEErdE pEpTIdEN
TargETaNTIgEEN
De synthetische cyclische gecitrullineerde peptiden van de
tweede generatie (CCP2) zijn de substraten die het meest
gebruikt worden in de verschillende tests die in de handel
te verkrijgen zijn. Het betreft een mengsel van synthetische
gecitrullineerde peptiden die door de autoantistoffen die
teruggevonden worden bij patiënten met reumatoïde artri-
tis herkend worden. Ze werden geselecteerd door screening
van `banken' van gecitrullineerde peptiden, waarbij de
peptiden gekozen worden die sterk reageren met sera van
die patiënten. Recentelijk werd een anti-CCP-test van de
derde generatie (anti-CCP3) ontwikkeld om de test nog ge-
voeliger te maken door optimalisatie van de epitopen van
het peptide dat als target gebruikt wordt. Gecitrullineerde
eiwitten worden ook voorgesteld als target bij alternatieve
methoden, zoals vimentine, maar die zijn onvoldoende
specifiek en vormen dan ook geen concurrentie voor de
CCP (9). Mogelijk zullen nieuwe markers de diagnose van
beginnende reumatoïde artritis bij seronegatieve patiënten
verbeteren. De interessantste voorlopige resultaten tot nu
toe werden behaald met antistoffen tegen BRAF p10- en
UH14-plex (10, 11).
dETECTIETECHNIEkEN
Momenteel zijn er meerdere geautomatiseerde immuno-
logische doseringen beschikbaar als alternatief voor de
klassieke ELISA-technieken. Het gaat om enzymatische
immunoassays met fluorescentie (FEIA), chemiluminescen-
tie (CLIA) of elektrochemiluminescentie (ECLIA) (Tabel 1)
(Figuur 2). Deze platformen zijn gebruiksvriendelijk, geven
sneller een resultaat en de resultaten zijn bovendien pre-
ciezer. Er bestaat ook een snelle, kwalitatieve test op totaal
capillair bloed, maar die is nog niet te verkrijgen in België.
dIagNoTISCHE WaardE
De anti-CCP2-tests vormen nog altijd de gouden standaard
bij het opsporen van ACPA. Hoewel hetzelfde antigeen ge-
bruikt wordt in de verschillende kits, kunnen de resultaten
discordant zijn. Voor een test in het laboratorium geïm-
plementeerd wordt, moet die intern gevalideerd worden.
Een goede selectie van de controlepopulatie en aanpassing
van de cut-off-waarden van een positieve test volgens de
onderzochte populatie, kunnen een belangrijke weerslag
hebben op de diagnostische waarde van de immunoassay.
De specificiteit kan stijgen van 80 procent tot 90 procent
door het afkappunt te optimaliseren dat aanvankelijk door
de firma's voorgesteld werd (12). Volgens sommige studies
is de anti-CCP3-test gevoeliger dan en even specifiek als
de anti-CCP2-test (12, 13), maar het verschil is klein en
werd niet bevestigd door andere studies (14). Anti-CCP3-
tests detecteren ACPA die niet gedetecteerd worden door
anti-CCP2-tests en omgekeerd. Die discordante resultaten
illustreren de heterogeniteit van het repertorium van auto-
antistoffen bij patiënten met reumatoïde artritis, vooral
afhankelijk van het ziektestadium.
INTErprETaTIE vaN dE rESuLTaTEN
Bij gebrek aan gestandaardiseerd referentiemateriaal
kunnen de kwantitatieve resultaten die met de ver-
schillende kits gemeten worden, niet door elkaar gebruikt
figuur 2: detectie van antistoffen tegen gecitrullineerde peptiden
door immunoassay.
de antistoffen van de patiënt herkennen de antigenen die
gebonden zijn op een vast substraat (meestal bolletjes) en
die gedetecteerd worden door antistoffen tegen humane
Igg, gekoppeld aan een enzym (dat het toegevoegde of
elektrochemische substraat omzet).
figuur 1: Citrullinering van eiwitten.
posttranslationele enzymatische omzetting van een arginineresidu in citrulline door een peptidylargininedeïminase. Het verlies
van positieve ladingen op het eiwit verstoort de interacties tussen en binnen de moleculen. dat leidt tot afwijkingen van de
vouwstructuur van eiwitten, zodat die gemakkelijker door proteasen afgebroken worden en cryptische epitopen blootstellen.
H
2
N
N
H
NH
NH
+
2
O
H
2
N
N
H
NH
O
O
H
2
O
NH
3
+H
+
Peptidylarginine deiminase
Ca
++
CCP
CCP
CCP
CCP
CCP
CCP
CCP
CCP