background image
Bu bölümün ilk k>sm>nda vital bulgular, yani atefl, nab>z, solunum ve kan ba-
s>nc> tart>fl>lm>flt>r. A¤>rl>k, boy, vücut kitle indeksi gibi beden ölçümlerini
ikinci k>s>mda, a¤r>n>n de¤erlendirmesini ise son k>s>mda inceleyece¤iz. k>s>mda tart>fl>lanlar sa¤l>kla ilgili risk de¤erlendirmesinde yararl> iken, daha
sonra tart>fl>lanlar akut veya kronik hastal>¤> olan hastalar>n ön de¤erlendir-
mesinde ve tedavisinde gereklidir.
Atefl, nab>z, solunum ve kan bas>nc>na niçin vital bulgular demekteyiz? Çün-
kü bunlar yaflamla ilgili (Latince vita= hayat, yaflam) belirtilerdir: Varl>klar>
kiflinin yaflad>¤>n>, yokluklar> ise yaflamad>¤>n>, yani ölü olduklar>n> gösterir.
Bunlar>n her birinin veya birden fazlas>n>n normalden sapmas> yaflam>n teh-
dit alt>nda oldu¤unu gösterir. Ayr>ca normalden sapmalar> ne kadar fazla ise
yaflam>n alt>nda bulundu¤u tehdit de o denli fazlad>r. Antik ça¤ hekimleri be-
den s>cakl>¤>n>, nabz> ve solunumu hastan>n gidiflat>n> (akibetini, prognozu-
nu) gösteren belirtiler olarak de¤erlendirirlerdi. Son zamanlarda bunlar>n ye-
rini arteryel kan bas>nc> alm>flt>r.
Bu belirtiler t>p tarihi boyunca önemli roller oynam>fllard>r. XIX. yüzy>lda
sadece nab>z, atefl ve solunum de¤iflikliklerinin yorumlanmas> üzerine kitap-
lar yaz>lm>flt>r. Modern tan> yöntemlerinin geliflmesiyle, söz konusu de¤iflik-
liklerin birçok hastal>¤>n tan>s>n>n konulabilmesi için yeterince özgün olma-
d>¤> anlafl>lm>flt>r. Ancak, vital bulgular hastada bir hastal>¤>n varl>¤>n> göste-
ren güvenilir kan>tlard>r ve tan> olas>l>klar>n>n düflünülmesinde ve ay>r>c> ta-
n> yap>lmas>nda oldukça yararl>d>rlar. Hastal>¤>n a¤>rl>¤> ve prognozu konu-
sunda ise önemlerinden fazla bir fley kaybetmemifllerdir.
Vücut S>cakl>¤>
Vücut s>cakl>¤> vital organlar>n, özellikle beynin normal hücresel ifllevlerini
devam ettirebilmeleri için s>k> biçimde kontrol alt>nda tutulur. S>cakl>¤>n
normale göre 4 °C'den daha fazla yükselmesi veya düflmesi hücresel ifllevler-
de yaflam> tehdit edici bozukluklara yol açar. Vücudun iç s>cakl>¤>n>n düzen-
lenmesi görevi hipotalamusundur. Hipotalamus s>cakl>k için bir de¤er belir-
ler. Vücudun iç s>cakl>¤>n>n belirli bir aral>kta tutulmas>nda en önemli rolü
otonom sinir sitemi oynar. Otonom sinir sistemi bu görevini iç organlardan
cilde do¤ru kan ak>m miktar>n> düzenleyerek ve ter bezlerinin sinirleri vas>-
tas>yla terlemeyi kontrol alt>nda tutarak yapar. Derideki kapillerlerin dilatas-
yonu ve bunlara olan kan ak>m>n>n artmas> do¤rudan >s> kayb>na, terlemenin
art>fl> ise buharlaflma yoluyla >s> kayb>na sebep olur. Vücut s>cakl>¤>n>n dü-
zenlenmesinde insan davran>fllar>n>n da etkisi vard>r. Örne¤in s>cak hava ko-
Vital Bulgular
51
Vital Bulgular, Antropometrik
Veriler ve A¤r>
BÖLÜM
4