background image
Sinir sisteminin tan> amaçl> muayenesi geleneksel fizik muayenede inspeksi-
yon ve palpasyona ek olarak spesifik fonksiyonel bileflenlerin muayenesini
gerektirir.
Ço¤u sinir sistemi bilefleni, öykü al>n>rken ve vücudun bölgesel muaye-
nesi yap>l>rken de¤erlendirilir. Hastan>n konuflma ve davran>fl> serebral fonk-
siyonu gösterir. Bafl muayene edilirken hepsi olmasa da, ço¤u kranyal sinir
(kranyal sinir, KS) de¤erlendirilmifl olur. Kas hacmi ve gücü, yürüyüfl ve ha-
reketin inspeksiyonu ve gözlemlenmesi ile de¤erlendirilir. Tendon refleksle-
rine ekstremitelerin muayenesi s>ras>nda bak>l>r. Sinir sistemi disfonksiyonu-
na ait belirtiler bulundu¤unda ayr>nt>l>, sistemik nörolojik muayene gerekli-
dir.
Sistemik nörolojik muayenenin birinci amac> tüm kognitif, duysal, mo-
tor ve koordinasyon bozukluklar>n>n saptanmas>d>r. Bu tarama sonras>nda
hasar alan(lar)> ve mekanizmas>/mekanizmalar> hakk>nda afla¤>daki genel
prensipler >fl>¤>nda hipotez gelifltirilebilir:
1.
Zeka, bellek veya yüksek beyin fonksiyonlar>ndaki bozukluklar serebral
hemisfer lezyonlar>na iflaret eder.
2.
Bilinç bozukluklar> beyin sap> retiküler aktive edici sistem lezyonlar>-
na veya bilateral serebral hasara iflaret eder.
3.
Paralizi ile beraber derin tendon refleksleri kayb> refleks ark>n> bozan
bir alt motor nöron (AMN) hasar>na iflaret eder. Bu medulla spinalis,
spinal kök, pleksus veya periferik sinir seviyesinde olabilir. Akut üst
motor nöron (ÜMN) lezyonlar>nda refleksler azalm>fl olabilir, ama sa-
atler-günler içinde refleks art>fl> ortaya ç>kar.
4.
Paralizi ile beraber artm>fl derin tendon refleksleri (spastisite) ÜMN lez-
yonuna iflaret eder. Bu serebral hemisfer, beyin sap> veya medulla spi-
nalis hastal>¤>n> yans>t>yor olabilir.
5.
Unilateral dokunma ve pozisyon hissi kayb> ve kontralateral >s> ve a¤r>
hissi kayb> dokunma ve pozisyon hissi kayb>yla ayn> taraftaki
unilateral
medulla spinalis lezyonuna iflaret eder. Bunun nedeni, dokunma ve
pozisyona ait ç>kan yollar medullada çaprazlafl>rken a¤r> ve >s> duyu-
suna ait ç>kan yollar>n medulla spinalise girifl yerlerinin yak>n>nda
çaprazlaflmas>d>r.
6.
Paralizi medulla üstündeki lezyonda kontralateral ve alt>nda ipsilateral-
dir.
Bunun nedeni inen motor yollar>n diskriminatif duyu gibi medul-
lada çapraz yapmas>d>r.
7.
AMN paralizisine uygun bir alanda anestezinin efllik etmesi genellikle pe-
riferik sinir lezyonuna iflaret eder
, çünkü ço¤u sinir hem motor, hem de
683
Nörolojik Muayene
BÖLÜM
14