background image
Bu bölümde kan (kan hücreleri ve serum biyokimyas>), idrar, beyin omuri-
lik s>v>s> ve seröz s>v>lar için s>k istenen testlerin normal ve anormal de¤erle-
ri tart>fl>lacakt>r. Ele al>nan testler fizyolojik bozukluklar>n aç>klamalar> ve ta-
n> olas>l>klar> için en çok kullan>lan testlerdir. Belirli bir hastal>¤>n tan>s> için
kullan>lan ve çok daha fazla say>da olan di¤er testler ise tan> olas>l>¤>n> azal-
tan testler yap>lmadan önce istenmemelidir. Bu tip testler burada ele al>nma-
yacakt>r.
Laboratuvar incelemeleri afla¤>daki dört sebepten biri için istenir:
1.
Tarama: Az say>da laboratuvar incelemesinin, hastal>k belirti ve bul-
gular>n>n olmad>¤> veya özgün risk faktörlerinin bulunmad>¤> "sessiz"
hastal>k tablosunu tespit edebildi¤i gösterilmifltir. Örne¤in hemakro-
matoz için demir testleri veya hiperkolesterolemi için kolesterol öl-
çümleri.
2.
Vaka tespiti: Baz> testler belirli risk gruplar>nda hastal>¤a yakalanm>fl
ve semptomatik olan hastalar> tespit etmek amac>yla yap>l>r. Tarama
testlerinden fark> tüm kiflilere de¤il, spesifik risk gruplar>na testin uy-
gulanmas>d>r. Örne¤in meme kanserli hastalar>n çocuklar>nda BRCA
genlerinin taranmas>.
3.
Teflhis: Hastan>n semptom ve belirtilerinin düflündürdü¤ü bir tan>y>
teyit etmek veya d>fllamak amac>yla kullan>l>r. Tan> için kullan>lan
testlere yaklafl>m için 17. Bölüme bak>n>z.
4.
kl>kla bir hastal>ktaki ilerlemeyi, teda-
viye cevab> veya serumda ilaç konsantrasyonlar>n> takip etmek için de
kullan>l>rlar.
Birçok laboratuvar incelemesi klinik duruma göre ve yukar>daki sebep-
lerden biri veya daha fazlas> için istenir. Örne¤i kan flekeri ölçümü, diabetes
mellitus için tarama testi olarak kullan>ld>¤> gibi ailesinde diyabeti olan ve di-
yabet aç>s>ndan riskli obez kiflileri tespit etmek, tan>y> teyit etmek ve diyabe-
tik hastan>n hastal>¤>n>n izlenmesi için de kullan>l>r.
Hangi testin rutin olarak istenmesi gerekti¤i sonsuza kadar tart>fl>labilir.
Ancak flu kesindir ki hastan>n ait oldu¤u grupta o hastal>¤>n s>kl>¤> seçimi
önemli ölçüde etkilemelidir [Sox HC. Probability theory in the use of diag-
nostic tests. Ann Intern Med. 1986;104:60-66]. Kantitatif test sonuçlar> tan>-
ya yard>mc> olman>n yan> s>ra fizyolojik bozuklu¤un derecelendirmesine de
yard>mc> olur ve durumun belgelenmesi için nesnel kan>tlar oluflturur. Test-
ler ve yararlar> sürekli de¤iflmektedir. Bu nedenle hekim kendi laboratuva-
r>nda yap>lan testlerin indikasyonlar> ve kullan>mlar> konusunda bir ad>m
önde olmal>d>r. nd>¤>nda klinikteki laboratuvar>n sorumlusu-
nun fikrini almak yararl>d>r.
813
S>k Kullan>lan Laboratuvar
BÖLÜM
18