background image
f>ndan bas>lan DSM-IV (The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disor-
ders) El Kitab>
, tüm pratisyenlerin bilmesi gereken ve de¤erli bir kaynakt>r
[American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Men-
tal Disorders.
4th ed. Washington, DC: American Psychiatric Association;
1994]. El kitab>, tan> kriterlerine ek olarak ruhsal hastal>klar>n görülme flek-
li ve epidemiyolojisine bir bak>fl sa¤lar.
KISIM 1
Ruhsal Durum ve Psikiyatrik De¤erlendirme
Ruhsal Durum Muayenesi
Psikiyatrik tan> hasta görüflmelerine ve uygun öykü, fizik muayene ve gerek-
li görüldüyse baz> laboratuvar testleri ile t>bbi hastal>¤>n d>fllanmas>na daya-
n>r. Psikiyatrik görüflme zaman, sab>r, ve deneyim gerektirir. Psikolojik be-
lirtilerin de¤erlendirilmesinde klinisyene yard>mc> olabilecek çeflitli tarama
formlar> vard>r. Yararl> tarama araçlar>ndan baz>lar>: Mini-Kog Testi, Mini
Mental Durum De¤erlendirmesi, saat çizme testi, Beck Depresyon Envante-
ri, Hamilton Depresyon Ölçe¤i, ve `Prime MD ölçekleri' [Spitzer RL, Willi-
ams JBW, Kroenke K, et al. Utility of a new procedure for diagnosing men-
tal disorders in primary care: The Prime-MD 1000 Study. JAMA. 1994;272:
1749-1756]. Bu araçlara çok fazla ba¤l> kal>nmas>n> önermiyoruz, ama de¤er-
lendirme ve sevk edilecek hastalar> belirleme aç>s>ndan yard>mc> olur.
Klinisyen mental durumu öykü ve fizik muayene s>ras>nda de¤erlendirir.
Bir sorundan flüphelenildi¤inde rutin testleri yap>lmas> gerekir. Mini mental
durum muayenesi testi (MMSE) (Tablo 15-1), biliflsel ifllevin etkin bir en-
vanteridir.
Mini-Kog, MMSE'nin kay>t ve geri ça¤>rma sorular>n> ve saat çizme uy-
gulamas>n> içeren geçerlili¤i denetlenmifl bir tarama testidir. Saat çizmede bir
daire çizilir, `12' say>s> saat kadran>nda bulunmas> gereken yere yaz>l>r ve
hastadan kalan rakamlar> yerlefltirmesi, `4:35' gibi belli bir zaman> iflaretle-
mesi istenir [Scanlan J, Borson S. The Mini-Cog: Receiver operating charac-
teristics with expert and naive raters. Int J Geriatr Psychiatry. 2001;16:216-
222]. Herhangi bir yetide hata belirlenirse biliflsel ifllevlerin daha detayl> de-
¤erlendirilmesi gerekir.
Psikiyatrik de¤erlendirmede mental süreçlerin pek çok boyutu ele al>n>r.
Afla¤>da bunlardan k>saca bahsedilmifltir.
·
Bilinç Düzeyi: 741. sayfa'ya bak>n>z. Hastalar uyan>k, letarjik, stuporda
ya da komada fleklinde tan>mlan>r. Bunlar belirlenmifl kategorilerdir ve
hastan>n mental durumu dalgalanabilir. Mental hastal>¤> olan hastalar
ilaçlar> ve intoksikasyon nedeniyle letarjik olabilirler; ancak tamamen
uyan>k halde olmayan tüm hastalar, d>fllanana kadar organik nörolojik
bozuklu¤a sahip varsay>lmal>d>r.
·
Yönelim: Kifli, yer, zaman ve durum olmak üzere dört boyutu vard>r.
Hasta kendisinin ve odadakilerin kim oldu¤unu biliyor mu? Adlar>n> ve
rollerini biliyor mu? Nerede oldu¤unu-yer, flehir, eyalet, ülke- biliyor
mu? Y>l>, mevsimi, günü ve tarihi biliyor mu?
767
Mental Durum De¤erlendirmesi, Psikiyatrik ve Sosyal De¤erlendirmeler