background image
Kas-iskelet sisteminin dört ana fonksiyonel bilefleni vard>r: Kemikler ve liga-
manlar, sinovyal ve fibrokartilajinöz eklemler, kaslar ve tendonlar, kaslar> in-
nerve eden sinirler. Tendonlar kas> kemi¤e ba¤larken, ligamanlar kemi¤i ke-
mi¤e ba¤larlar. Vücudun genel flekli ve hatlar> kemikler ve üzerlerindeki kas-
lar taraf>ndan oluflturulur.
Kemik ve Ligamanlar
Kemikler vücut için mekanik destek ve vücut boflluklar>nda, vertebral kolon
ve kafatas> içinde yer alan viseral organlara koruma sa¤larlar. Olgun kemik-
ler uzun kemiklerin epifizlerindeki matrikslerde, vertebralar>n son plaklar>n-
da ve k>k>rdak yap>larda (kafatas>n>n ve yüzün endokondral kemiklerindeki
gibi) bulunan osteoblastlar>n yapt>¤> osteoidin mineralizasyonu ile oluflur.
Kortikal kemik ilik alan> olan merkezi bir bofllu¤un etraf>nda kal>n bir kor-
teks oluflturur. Trabeküler kemik ilik bofllu¤unda stres çizgileri boyunca yer-
leflmifl karmafl>k bir kafes yap>s> oluflturur. Osteoklastlar>n yapt>¤> kemik re-
absorbsiyonu ve osteoblastlarca yap>lan yeni kemik oluflumu devaml>d>r. Ke-
mik, mekanik yükleyici güçlerin ve kas çekiminin oluflturdu¤u bask> ve ge-
rilime yeterince karfl> koyabilecek gücü korumal>d>r. Kemi¤in gücü normal
mimari yap>s>na, kollajene ve mineralizasyona ba¤l>d>r; herhangi bir bilefle-
nindeki bozukluk k>r>¤a yatk>nl>¤a neden olur. Olgun kemi¤in flekli, iskele-
tin olgunlaflmas> s>ras>nda, kaslar>n anatomik bafllang>ç ve yap>flma yerlerin-
deki çekiminden etkilenir. Kemi¤in küçük bir parças>na yap>flan ve büyük
kuvvet uygulayan kaslar kemi¤i ç>k>nt>lar (prominensiya) fleklinde deforme
eder. Komflu kemikler, kemi¤in kollajeni ile devaml>l>k gösteren kollajenöz
bantlar fleklinde ligamanlarla birbirine ba¤l>d>r. Ligamanlar kemikleri birbir-
lerine ve iliflkili olduklar> eklemlere göre stabil hale getirirler.
Eklemler
Eklemler (mafsallar) birbirleriyle eklemleflen kemikleri ay>r>rlar. Fibrokarti-
laj
intervertebral diskler gibi hareketin en az oldu¤u eklemlerdeki kemikleri
ay>r>r. Sinovyal (diartrodiyal) eklemler ise çok hareketli eklemlerdeki kemik-
leri ay>r>rlar. Diartrodiyal eklemlerin kemik yüzeyleri hiyalen k>k>rdak ile
kaplanm>flt>r; hiyalen k>k>rdak yap>sal olarak tekrarlayan aksiyal yüklenme-
ye minimal deformasyon oluflturarak direnebilirken, hareket için düzgün,
neredeyse sürtünmesi olmayan bir yüzey sa¤lar. Avasküler olan k>k>rdak si-
novyal s>v>dan difüzyonla beslenir. Diartrodiyal eklemler sinoviyal kollajen
Temel Sistemler ve Fizyolojileri
585
Omurga, Pelvis ve
Ekstremiteler
BÖLÜM
13