background image
30
l
Neuron
·
Vol 19
·
Nr 1
·
2014
Precieze en snelle diagnose van
de ziekte van Parkinson
Bij gebrek aan opvallende therapeu-
tische aanwinsten concentreren parkin-
sonspecialisten zich nu op een snelle en
precieze diagnose van de aandoening en
proberen ze de evolutieve stadia in het
begin van de aandoening vast te leggen.
Donald Grosset (Glasgow) denkt dat het
motorische stadium (bewezen diagnose)
wordt voorafgegaan door een prefysiolo-
gisch stadium dat enkel gebaseerd is op
een genetische afwijking, waarna een
preklinisch stadium volgt waarin ty-
pische afwijkingen kunnen worden aan-
getoond met beeldvormingsonderzoe-
ken. Deze fase wordt tot slot gevolgd
door het premotorische of prodromale
stadium (vooral een combinatie van
reukverlies, REM behavioral disorder
(RBD) tijdens de slaap, constipatie, de-
pressie, overmatige slaperigheid...) en
uiteindelijk een prediagnostisch sta-
dium, als de eerste motorische afwijking-
en nog niet voldoen aan de diagnos-
tische criteria.
Beelden van de dopaminetransporter
(
123
I-ioflupane) zijn erg nuttig bij het
stellen van een vroege diagnose (9).
Met
123
I-ioflupane kan men echter de
ziekte van Parkinson niet onder
-
scheiden van andere synucleïopathieën
zoals multisystemische atrofie (MSA) en
lewylichaampjesdementie. Die laatste
diagnose moet vooral worden over wogen
in geval van RBD (RBD komt vaker voor
bij een lewylichaampjes dementie).
Semantische aspecten van de
ziekte van Alzheimer
Bruno Dubois moest deze sessie van
meer dan 90 minuten alleen afwerken,
omdat de twee andere sprekers afwezig
waren. Dat heeft hij schitterend gedaan,
zoals we dat van hem gewoon zijn. Het
publiek hing zoals altijd aan zijn lippen.
De diagnostische criteria van de ziekte
van Alzheimer volgens Mac Khann uit
1984 (10) zijn volledig achterhaald. Als
men uitgaat van die criteria, kan men de
diagnose pas in een gevorderd stadium
stellen en bovendien zijn de criteria wei-
nig precies (specificiteit 60-80%). "We
have to be earlier and more specific"
. Dat
is gelukkig mogelijk geworden dankzij
de aanwinsten op het gebied van ziekte-
markers (zie verder). Hij maakt een on-
derscheid tussen een preklinische of pres-
ymptomatische fase (met enkel positieve
biomarkers), een prodromale fase met de
eerste geheugenstoornissen, vaak met
stoornissen van de executieve functies, de
taal en de praxie (het stadium van MCI,
mild cognitive disorder) zolang de diag-
nose van de onderliggende aandoening
niet duidelijk is, en tot slot de evolutie
naar het stadium van dementie (Figuur 5).
Bruno Dubois verdedigt de criteria die
door zijn groep in 2007 werden gepu-
bliceerd (11), met onder meer een am-
nestisch syndroom door aantasting van
de hippocampus met één of meer van de
volgende elementen:
·
structurele of anatomische beeldvor-
mende technieken (MRI),
·
biologische marker,
·
functionele beeldvormende technie-
ken (FDG-PET-scan),
·
moleculaire beeldvormende technie-
ken (amyloïd-PET-scan).
Cognitieve stoornissen door aantasting
van de hippocampus uiten zich in een
verlies van codering, zelfs na cueing (het
geven van hints): "A low free and after
cueing recall
(12)". Hij benadrukt de
verstoorde cued recall, om goed het ver-
schil te maken tussen aantasting van de
hippocampus en aantasting van de fron-
tale cortex. Die laatste wordt geken-
merkt door een voldoende codering, maar
eveneens door problemen bij het recu-
pereren van de informatie, tenzij de pa-
tiënt een hint krijgt. De patiënt zegt: "Ik
weet wat het is, maar ik kan er niet opko-
men. Het ligt op het puntje van mijn
tong." Cued
recall-testen zijn dus nood-
zakelijk om een precieze diagnose te
stellen.
Hij zei ook dat het aantonen van amy-
loïdose in de hersenen noodzakelijk is,
maar niet volstaat om de diagnose van
ziekte van Alzheimer te stellen. Men
moet ook een degeneratie van de neuro-
nen aantonen door middel van MRI
(aantasting van de hippocampus) of tau-
scanning (PET-scan) en cognitieve stoor-
nissen door aantasting van de hippo-
campus, hoe subtiel die ook mogen zijn.
Zo kan men toch de ziekte van Alzhei-
mer vaststellen bij patiënten met een
MCI (12). Een diagnose van lewy-
Modi ed from Aisen PS Alzheimers Dement, 2010
"Asymptomatic at risk for AD"
· with evidence of amyloidosis (brain or CSF):
· they will or will not develop AD
"presymptomatic AD"
· with autosomal dominant monogenic Ad mutation:
· they will develop AD
Normal
Abnormal
Amyloid imaging
CSE AP
CSF A42
Amyloid imaging
FDG-PET
MRI hipocampal volume
CSF Tau
Cognitive performance
Function (ADL)
Time

Presymptomatic prodromal
dementia
CSF Tau
Function (ADL)
Cognitive performance
MRI hippocampal volume
FDG-PET
Figuur 5: De verschillende stadia in de evolutie van de ziekte van Alzheimer volgens Bruno Dubois.