background image
49
l
Neuron
·
Vol 19
·
Nr 1
·
2014
ling van de humanistische en anti-insti-
tutionele stroming in het Amerika van
de jaren vijftig en zestig. `One Flew
Over the Cuckoo's Nest'
is behoorlijk
kritisch ten opzichte van het behavio-
risme en het boek is bovendien een op-
roep om komaf te maken met elke
vorm van autoriteit, zij het medisch,
politiek of moreel. Deze autoriteit
wordt in het boek ­ en in de film ­ ver-
tolkt door verpleegster Ratched die op
een perverse wijze haar macht volop
gebruikt en misbruikt. Het werk van
Kesey, eerder libertair dan liberaal, be-
nadrukt de blindheid voor psychische
aandoeningen bij een volledige gene-
ratie schrijvers en kunstenaars. Zij be-
schouwden psychische aandoeningen
als het product van de kapitalistische
samenleving en niet als een stoornis
van de menselijke geest.
Te braaf, te weinig nuances
Het boek werd eerst bewerkt voor het
theater, met Kirk Douglas in de rol van
McMurphy. In de film van topregisseur
Milos Forman (1975) speelt Jack
Nicholson de hoofdrol en dat op een
meesterlijke en onvergetelijke wijze.
Het lijkt wel alsof het hem geen moeite
kost om in de huid van het antisociale
en rauwe personage te kruipen. Ver-
bijsterd, sluw en machiavellistisch, hij
wisselt het schijnbaar moeiteloos af.
Hij botst echter voortdurend op de ri-
goureuze autoriteit van nurse Ratched,
die met de nodige gevoelloosheid en
hardvochtigheid gespeeld wordt door
Louise Fletcher.
Wat stoort in deze film is het geforceer-
de classicisme van regisseur Forman en
dat in tegenstelling tot `Amadeus'
(1984). De film is een beetje te braaf
en te zwartwit: de goeden staan tegen-
over de slechten. Er is weinig ruimte
voor enige nuancering van de bijna ka-
rikaturale personages. De enige uit-
zondering daarop is Nicholson, die in
de rol van McMurphy het publiek aan
zijn kant krijgt. Als kijker kan men al-
leen maar hopen dat de patiënten hun
vrijheid zullen terugkrijgen. Aan de
hand van close-ups, meeslepende mu-
ziek en een te brave opeenvolging van
takes dringt Forman zijn visie en zijn
`boodschap' op aan de toeschouwers:
er is geen vrijheid zonder bevrijding.
Forman heeft dan ook een hartsgron-
dige hekel aan elke vorm van onder-
drukking. Het feit dat de ouders van
Forman gedeporteerd werden en om
het leven kwamen in Auschwitz, en dat
hij zelf ontsnapte uit zijn geboorteland
na de Praagse Lente, is daar wellicht
niet vreemd aan. Hij verliest daardoor
echter uit het oog dat een mentale aan-
doening nog verstikkender is voor een
individu dan een politiek-ideologisch
regime. Vrijheid ontstaat immers beetje
bij beetje en de spreekwoordelijke mu-
ren van de instellingen zijn niet altijd
dwingend.
Aan de liefhebbers van `de psychiatrie in
de film' raden wij `Shock Corridor' (VS,
1963) van Samuel Fuller aan, een film
die met een stoutmoedige regie een
indrukwekkend beeld schetst van een
instelling voor geesteszieken zonder
daarbij enige visie op te dringen aan de
kijker.
HO
TLINE
N2083N
Een geneesmiddel tegen de verslaving aan cannabis?
Het actieve bestanddeel van cannabis, THC, werkt in op de hersenen via cannabionoïde receptoren. Door over-stimulering
van deze receptoren dalen de geheugencapaciteiten, treedt er demotivatie op en neemt de afhankelijkheid progressief toe. Er
zijn dan ook heel wat wetenschappers op zoek naar stoffen om deze effecten te bestrijden.

In het INSERM bogen de teams van Pier Vincenzo Piazza en Giovanni Marsicano zich over het belang van een hormoon dat
aangemaakt wordt in de hersenen, pregnenolon, en dienden het toe aan muizen die cannabis kregen.

Zo konden de onderzoekers vaststellen dat het hormoon de vrijstelling van dopamine ten gevolge van de THC sterk reduceerde.
Dat mechanisme wordt beschouwd als de basis van de verslavende effecten van de drug.

Pregnenolon is een onstabiele stof, maar in afwachting van de klinische testen worden er derivaten ontwikkeld die stabieler
zijn en beter worden opgenomen.