tutionele stroming in het Amerika van de jaren vijftig en zestig. `One Flew Over the Cuckoo's Nest' is behoorlijk kritisch ten opzichte van het behavio- risme en het boek is bovendien een op- roep om komaf te maken met elke vorm van autoriteit, zij het medisch, politiek of moreel. Deze autoriteit wordt in het boek en in de film ver- tolkt door verpleegster Ratched die op een perverse wijze haar macht volop gebruikt en misbruikt. Het werk van Kesey, eerder libertair dan liberaal, be- nadrukt de blindheid voor psychische aandoeningen bij een volledige gene- ratie schrijvers en kunstenaars. Zij be- schouwden psychische aandoeningen als het product van de kapitalistische samenleving en niet als een stoornis van de menselijke geest. theater, met Kirk Douglas in de rol van McMurphy. In de film van topregisseur Nicholson de hoofdrol en dat op een meesterlijke en onvergetelijke wijze. Het lijkt wel alsof het hem geen moeite kost om in de huid van het antisociale en rauwe personage te kruipen. Ver- bijsterd, sluw en machiavellistisch, hij wisselt het schijnbaar moeiteloos af. Hij botst echter voortdurend op de ri- goureuze autoriteit van nurse Ratched, die met de nodige gevoelloosheid en hardvochtigheid gespeeld wordt door Louise Fletcher. Wat stoort in deze film is het geforceer- de classicisme van regisseur Forman en dat in tegenstelling tot `Amadeus' (1984). De film is een beetje te braaf en te zwartwit: de goeden staan tegen- over de slechten. Er is weinig ruimte voor enige nuancering van de bijna ka- rikaturale personages. De enige uit- zondering daarop is Nicholson, die in de rol van McMurphy het publiek aan zijn kant krijgt. Als kijker kan men al- leen maar hopen dat de patiënten hun vrijheid zullen terugkrijgen. Aan de hand van close-ups, meeslepende mu- takes dringt Forman zijn visie en zijn `boodschap' op aan de toeschouwers: er is geen vrijheid zonder bevrijding. Forman heeft dan ook een hartsgron- dige hekel aan elke vorm van onder- drukking. Het feit dat de ouders van Forman gedeporteerd werden en om het leven kwamen in Auschwitz, en dat hij zelf ontsnapte uit zijn geboorteland na de Praagse Lente, is daar wellicht niet vreemd aan. Hij verliest daardoor echter uit het oog dat een mentale aan- doening nog verstikkender is voor een individu dan een politiek-ideologisch regime. Vrijheid ontstaat immers beetje bij beetje en de spreekwoordelijke mu- ren van de instellingen zijn niet altijd dwingend. Aan de liefhebbers van `de psychiatrie in de film' raden wij `Shock Corridor' (VS, 1963) van Samuel Fuller aan, een film die met een stoutmoedige regie een instelling voor geesteszieken zonder kijker. van deze receptoren dalen de geheugencapaciteiten, treedt er demotivatie op en neemt de afhankelijkheid progressief toe. Er zijn dan ook heel wat wetenschappers op zoek naar stoffen om deze effecten te bestrijden. In het INSERM bogen de teams van Pier Vincenzo Piazza en Giovanni Marsicano zich over het belang van een hormoon dat aangemaakt wordt in de hersenen, pregnenolon, en dienden het toe aan muizen die cannabis kregen. Zo konden de onderzoekers vaststellen dat het hormoon de vrijstelling van dopamine ten gevolge van de THC sterk reduceerde. Dat mechanisme wordt beschouwd als de basis van de verslavende effecten van de drug. Pregnenolon is een onstabiele stof, maar in afwachting van de klinische testen worden er derivaten ontwikkeld die stabieler zijn en beter worden opgenomen. |