background image
41
l
Neuron
·
Vol 19
·
Nr 1
·
2014
der waardevol ervaren. De studenten
zijn positief verrast door de eerlijkheid
en kwetsbaarheid waarmee ervarings-
deskundigen naar voren komen. Zij rea-
liseren zich meer en meer dat er niet
zoiets bestaat als `de' patiënt. De stu-
denten leren dat iedere patiënt een ei-
gen verhaal met zich meedraagt. Het
binnenbrengen van ervaringsdeskun-
digheid helpt hen bij het aannemen van
een patiëntenperspectief bij psychia-
trisch gerelateerde thema's. Bovendien
putten sommige studenten kracht uit de
ontmoeting met patiënten om aan de slag
te kunnen gaan met persoonlijke moei-
lijkheden of stellen hun eigen wijze van
in relatie staan met patiënten in vraag.
De betrokken patiënten zijn verwonderd
over het respect dat ze krijgen. Vaak
helpt hun bijdrage om zin en betekenis
te geven aan hun eigen ervaringen. Deze
manier van dialoog voeren kan eveneens
een hulp zijn bij het terugvinden van het
zelfrespect of is een manier om zich
dienstbaar te kunnen opstellen.
Voor de betrokken hulpverleners en do-
centen heeft de samenwerking met de
ervaringsdeskundigen vooral een spie-
gelend effect. Doordat de ervaringsdes-
kundigen vooral het eigen herstelproces
in de kijker plaatsten, wordt duidelijk
hoe in lessen en beroepspraktijk de fo-
cus te veel ligt op het in kaart brengen
en oplossen van problemen en te wei-
nig op het werken met de mogelijk-
heden van de patiënt en de situatie.
Patiënten geven steeds opnieuw het
belang aan van een aanwezige, nabije
en geduldige zorg tijdens hun herstel-
proces. Indirect laten ze hiermee ook
zien hoe ze deze zorg soms missen en
hoe dit aanleiding kan geven tot onnodig
lijden. Patiënten duiden ook op het
belang van hoop en het hebben van
een toekomstperspectief. Ze werken
aan manieren om deze zaken als er-
varingswerker op een afdeling en in het
onderwijs te kunnen inbrengen. Het is
verrassend om vast te stellen hoe ge-
nuanceerd ze met hun rol en bijdrage
omgaan.
Conclusie
Het inzetbaar maken van herstel- en
ervaringsdeskundigheid is een boei-
end verhaal, waarvan het einde nog
niet in zicht is. Het is een verhaal van
moed en durf van patiënten en hulp-
verleners die geconfronteerd worden
met elkaar en met zichzelf. Het is een
verhaal van authentiek ontmoeten en
dialoog voeren in zorgzaamheid voor
elkaar. Eenmaal de eerste stappen ge-
zet zijn, maakt de gerichtheid op
zichzelf stilaan plaats voor gericht-
heid op de toekomst, de mogelijkhe-
den, de zorg en het welzijn.
De auteurs werden met deze tekst laureaat van de tweejaarlijkse
Prijs Humane Psychiatrie.
Referenties
1.
Verkest, A, Debyser, B, Grypdonck, M, et al. Patiëntenparti-
cipatie in een psychiatrisch ziekenhuis: betekenisgevende
processen. Scriptie tot het behalen van masterproef in de
Verpleegkunde en Vroedkunde. Niet gepubliceerde uitgave.
Faculteit verplegingswetenschap, Universiteit Gent 2012.
2.
Livingston G, Cooper C. User and carer involvement in
mental health training. Advances in Psychiatric Treat-
ment 2004;10:385-92.
3.
Geraghty, K, McCann, K, King, R, et al. Sharing the load:
Parents and carers talk to consumer consultants at a
child and youth mental health inpatient unit. Internatio-
nal Journal of Mental Health Nursing 2011;20(4:253-62.
4.
Forchuk, C, Martin, M.L, Chan, Y.L, et al. Therapeutic
relationships: from psychiatric hospital to community.
Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing
2005;12(5):556-64.
5.
Leys M, Reyntjens S, Gobert M. Patiëntenparticipatie in
de gezondheidszorg: een literatuuronderzoek en ver-
kenning van internationale en Belgische initiatieven
(een uitgave van de Koning Boudewijnstichting) 2007.
6.
Bernett L, Baikie K. The Client as educator: learning
about mental illness through the eyes of the expert.
Nurse Education Today 2003;23:104-11.
7.
Hansen, T, Hatling, T, Lidal, E, Ruud, T. The user perspec-
tive: respected or rejected in mental health care? Journal
of Psychiatric and Mental Health Nursing 2004;11:292-7.
8.
Repper J, Breeze, J. A review of the literature on user and
carer involvement in the training and education of he-
alth professionals 2004. Opgehaald op 29 juni 2008 ,
van: http://www.shef.ac.uk/content/1/c6/03/21/77/Fi-
nalreport.pdf
9.
Ahuja A.S, Williams R. Involving patients and their ca-
rers in educating and training practitioners. Current opi-
nion in Psychiatry 2005;18:374-80.
10.
Debyser B, Grypdonck M, Defloor T. Patiëntenparticipatie
in stagefeedback van studenten psychiatrische verpleeg-
kunde, een meerwaarde voor student en patiënt? Scriptie
tot het behalen van masterproef in de Verpleegkunde en
Vroedkunde. Niet gepubliceerde uitgave. Faculteit ver-
plegingswetenschappen, Universiteit Gent 2007.
11.
Debyser B, Defloor T, Grypdonck M, Verhaeghe S. Invol-
vement of inpatient mental health clients in the practical
training of students psychiatric nursing: can it benefit
patient and student? Nurse Education today
2011;31(2):198-203.
12.
Moyle, W. Nurse-patient relationship: a dichotomy of
expectations. International Journal of Mental Health
Nursing. 2003;12(2),103-9.
13.
Shattell MM, Andes M, Thomas SP. How patients and
nurses experience the acute care psychiatric environ-
ment. Nursing Inquiry 2008;15(3):242-50.
14.
Sharkey, VB. Perspectives of collaboration/non-collabo-
ration in a mental health inpatient setting. J Psychiatr
Ment Health Nurs 2002;9(1):49-55.
15.
Coatsworth-Puspoky, R, Forchuk, C, Ward-Griffin, B.
Peer support relationships: an unexplored interpersonal
process in mental health. Journal of Psychiatric and
Mental Health Nursing 2006;13:490-7.
16.
Felton A, Stickley T. Pedagogy, power and service user
involvement. Journal of Psychiatric and Mental Health
Nursing 2004;11:89-98.
17.
Repper, J, Carter, T. A review of the literature on peer
support in mental health services. Journal of Mental He-
alth 2011;20(4):392-411.
18.
McLean, J, Biggs, H, Whitehead, I. Evaluation of the De-
livering for Mental Health Peer Support Worker Pilot
Scheme. Research Findings 2009;87. http://www.scot-
tishrecovery.net Opgehaald op 1 oktober, 2012
19.
Morgan S, Sanggaran R. Client centred approach to stu-
dent nurse education in mental health practicum: an
inquiry. Journal of psychiatric and Mental Health Nur-
sing 1997;4(6):423-34.
20.
Boevink W, Plooy A, Van Rooijen S. Herstel, empower-
ment en ervaringsdeskundigheid van mensen met psy-
chische aandoeningen. Passagecahier. Amsterdam: Uit-
geverij SWP 2006.
21.
Hickey G, Kipping C. Exploring the concept of user in-
volvement in mental health trough a participation conti-
nuum. Journal of Clinical Nursing 1998;7:83-8.
22.
Smith, L, Bradstreet, S. Experts by experience 2011. Op-
gehaald via http://www.scottishrecovery.net op 2 okto-
ber 2012.
23.
Shepherd, G, Boardman, J, Slade, M. Making Recovery
A Reality. Sainsbury Centre for Mental Health 2007. Op-
gehaald via http://www.recoverydevon.co.uk op 28 sep-
tember 2012.
"Sowieso ben je als
patiënt afhankelijk van je
hulpverleners. Of dat nu
dokters zijn of
verpleegkundigen. Nu ja,
de trap is: hoogst staan
de dokters, dan de
verpleegkundigen, dan
de patiënten, dat is toch
zo hé! Maar ik voel wel
dat ze naar de patiënt toe
komen. En dat zorgt
ervoor dat je je meer
gelijk voelt met die
persoon."
(Citaat van een patiënte).
"Volwaardige participatie is gebaseerd op
patiëntenbetrokkenheid tijdens de voorbereiding, planning,
uitvoering en evaluatie van de interventie."