ORC195N_2011
In de ayurvedische geneeskunde (de traditionele geneeskunde van India) en in de traditionele
geneeswijzen van China, Japan, Thailand en Indonesië die eruit zijn ontstaan, wordt kurkuma
beschouwd als een ontstekingsremmer met bovendien tal van digestieve of preventieve eigenschappen.
Heel wat experimenten lijken dit overigens te bevestigen, in die mate zelfs dat curcumine zich
momenteel opwerpt als een mogelijk alternatief voor NSAID's. Wat is de stand van zaken vandaag in
België? We maken een balans op tijdens een rondetafelgesprek op verzoek van de Tilman-laboratoria.
Artrose: een aandoening met een niet te
onderschatten ontstekingscomponent
Vooral in het kraakbeen
Artrose is een aandoening met vele facetten. De manier waarop
ze zich manifesteert, verschilt naargelang het getroffen gewricht,
de oorsprong (trauma of niet) of de wijze van progressie. Ondanks
de zeer verschillende fenotypen kenmerkt ze zich vaak door
een infl ammatoir moment in het gewricht en de periarticulaire
weefsels, met inbegrip van het vetweefsel, waarvan steeds
duidelijker wordt dat dit een rol speelt in het ontstaan van de
ontsteking. Deze ontsteking kan zich weliswaar op verschillende
manieren uiten (vasculair, biochemisch of cellulair, wat zeldzamer
is), maar het kraakbeen ligt vaak aan de oorsprong van de reactie.
De angiogenese laat zich kenmerken door neovascularisatie
en vrijgave van ontstekingsmediatoren door de cellen van het
synoviale membraan. Deze reactie is de bron van nociceptieve
stimuli die `s nachts in kracht toenemen en die kunnen worden
onderdrukt door anti-infl ammatoire medicatie tijdens congestieve
opstoten.
Niet alleen gevolgen voor de gewrichten
Een minimale infl ammatie kan reeds schadelijk zijn, met name
voor de spieren (ter herinnering: de spieren vertegenwoordigen
meer dan 40% van het lichaamsgewicht en verbruiken veel
glucose en vetten). Waar het behoud van een grote spiermassa
op verschillende niveaus essentieel is, en niet alleen voor het
bewegingsapparaat, weten we dat het vetweefsel heel wat
infl ammatoire cytokinen produceert die een remmend effect
hebben op de anabole functie van de spier. Dit benadrukt het
belang van ontstekingsremmers die, door de remming op te
heffen, een zekere anabole respons herstellen.
Niet altijd even eenvoudig in de klinische praktijk
Artrosepijn of exacerbaties zijn de belangrijkste redenen waarom
patiënten een arts raadplegen. Waar artrose vroeger werd
beschouwd als een degeneratieve aandoening, gaat de aandacht
tegenwoordig uit naar het infl ammatoir moment, met al dan niet
bijhorende pijnopstoten. Het is echter niet altijd gemakkelijk om
een onderscheid te maken tussen een infl ammatoire aandoening
en een degeneratief proces met intermittente perioden van
infl ammatie (waar een anti-infl ammatoir middel nuttig kan
zijn) en perioden van remissie. In dat opzicht zou bij pijnlijke
gewrichtsaandoeningen een behandeling moeten worden
voorgeschreven die de pijnlijke infl ammatoire opstoten kan
controleren en die tegelijkertijd chondroprotectief is.
In de sportgeneeskunde daarentegen is artrose vaker het gevolg
van een trauma (dat soms zeer licht is, maar het gewricht
instabiel maakt) of een daaropvolgende operatie, of van acute
ontstekingsverschijnselen van het type microkristallijne artritis die
werden veroorzaakt door een langdurige en intensieve training.
Het komt er dus op aan om het kraakbeen te beschermen tijdens
de opstoten en de ontsteking te controleren wanneer ze zich
voordoet.
Artrose: een gecodifi ceerde,
maar geen uniforme behandeling
De eerste vaststelling in geval van artrose is dat geen enkele
klassieke biologische parameter van ontstekingsziekten vandaag
echt belangrijk is. De nitraatvorm van het peptide van Hcollageen
type II, dat werd ontwikkeld door prof. Y Henrotin (universiteit
van Luik), kan één van de markers van de toekomst worden.
Momenteel wordt het in klinische tests gebruikt als merker van de
gewrichts- en kraakbeenontsteking en profi leert het zich als een
prognosemerker van de evolutie van de ziekte (ultragevoelig CRP
is niet specifi ek, maar kan eveneens een zeker belang hebben).
De internationale wetenschappelijke organisaties (EULAR, OARSI,
ACR) baseren zich voor hun aanbevelingen voornamelijk op
klinische parameters met betrekking tot de behandeling. De
voorkeur gaat daarbij uit naar een conservatieve behandeling
met voornamelijk oefentherapie. Een individueel programma
is hier noodzakelijk, waarbij eveneens gestreefd wordt naar
een ideale BMI. De patiënt die regelmatig op consultatie
komt met pijngerelateerde problemen, moet dus op zijn
verantwoordelijkheden gewezen worden en begrijpen dat zijn
probleem een globale aanpak vereist. De patiënt moet een
adequate begeleiding krijgen tijdens zijn revalidatieprogramma.
Deze aanbevelingen gelden vooral voor de chronische fase.
Sporters, daarentegen, moeten begrijpen dat ze hun
symptomatische gewricht tot op zekere hoogte moeten laten
rusten. Hier is een individueel sportrevalidatieprogramma
vereist, waarbij de aërobe en anaërobe parameters geen verlies
mogen lijden. Regelmatige en matige lichaamsbeweging is, per
defi nitie, immers ontstekingsremmend en antioxidant. Ook de
NICE-aanbevelingen leggen de nadruk op de educatie van de
patiënt. Dat betekent: aan lichaamsbeweging doen in de juiste
omstandigheden, de fysiologische grenzen respecteren en een
programma volgen dat rekening houdt met parameters zoals
sedentaire levensstijl, overgewicht, verkeerde lichaamshouding,
slechte rekbaarheid van de spieren...
Verslag van een rondetafelgesprek georganiseerd door de Tilman-laboratoria
beschermend en ontstekingswerend
Artrose en curcumine:
Realisatie: Dominique-Jean Bouilliez
MS6948N.indd 1
12/03/12 15:22