dat commensale bacteriën een belangrijke
rol spelen bij het regelen van de autofagie.
Maar ook werd vastgesteld dat norovirussen
(Norwalkvirus), virussen zonder mantel die
verantwoordelijk zijn voor de meeste gevallen
van virale gastro-enteritis, het aantal auto-
fage vesikels sterk verminderen. In een mui-
zenmodel met mutatie van het ATG16L1-gen
veroorzaakt een infectie met die norovirussen
letsels die beperkt blijven tot de panethcel-
len (7). Patiënten met de ziekte van Crohn die
drager zijn van dat allel, vertonen ook letsels
van die cellen (8). Die resultaten wijzen erop
dat autofagie een platform zou kunnen zijn
dat microbiële signalen integreert, en dat een
ontregeling ervan gepaard zou kunnen gaan
met controle van de ontstekingswegen. In dat
kader heeft de groep van Ken Cadwell kunnen
aantonen dat toediening van antibiotica (am-
picilline, metronidazol, vancomycine, neomy-
cine) het optreden van letsels kan voorkomen
(7). Hetzelfde geldt voor TNF-a en INF-g.
Cadwell een ander model gebruikt, een mo-
del gekopieerd van wat werd waargenomen
bij graft-versus-hostreacties bij transplantatie
van hematopoëtische stamcellen. In dat mo-
del kon worden bevestigd dat ATG16L1 een
belangrijke rol speelt bij de dialoog tussen
de darmcellen en de commensale bacteriën.
Daarom wordt nu onderzocht of commensale
bacteriën en enterische virussen het proces
van autofagie in het darmepitheel zouden
kunnen regelen, welke signalisatiewegen
een rol spelen bij de inductie van autofagie
door bepaalde bacteriën van de darmflora
en bepaalde enterische virussen en welke
bacteriële stoffen daar een effect op hebben.
Eén van die bacteriën, Citrobacter rodentium,
een segmentale, filamenteuze bacterie, remt
adherente, invasieve E. colistammen die bij
nod2-deficiënte muizen Crohnachtige letsels
kunnen veroorzaken (9). "Een kleine stap voor
Crohn en de darmflora, besluit hij, en waarom
niet een grote stap voor de immuniteit?"
1.
2007;7(10):767-77.
2009;5(11):e1000670.
2007;447(7145):661-78.