background image
10.20
ADRENAL BEZ
Adrenaller iki ayr> embriyonik dokudan meydana gelir bunlar;
mezoderm
(korteks'i oluflturacakt>r) ve krista nöralis ektodermi
(medulla'y> oluflturacakt>r). Geliflim s>ras>nda bu iki ayr> yap> tek
bir bez olacak flekilde birleflirler ve ortak ba¤ dokusu kapsülü tara-
f>ndan örtülmüfltür. Hamileli¤in erken dönemlerinde periton
epiteli'
nden geliflen mezodermal hücrelerin proliferasyonu so-
nucu fetal korteks oluflur. Bu hücreler dorsal mezenterin kök k>s-
m>na yak>n yerde ve ilkel böbre¤in yani mezonefroz'un kranial k>s-
m>n>n yan>nda yer almaktad>r. Böbrekle olan bu yak>n anatomik
yerleflimi, tüm yaflam boyunca devam eder ve bundan dolay> bu
beze adrenal (suprarenal) bez denmektedir. mal hücreler, sonradan s>k>ca paketlenmifl hücre y>¤>nlar> taraf>n-
dan sar>lm>flt>r ve bu mezodermal hücreler kal>c> korteks'i olufltu-
racakt>r. Fetal korteks, fetal yaflamda kortikosteriod hormonu
üretmesiyle son derece aktiftir ve do¤um an>nda bezin yaklafl>k
%80'nini oluflturur. Do¤umla birlikte bez gerilemeye bafllar ve ilk
birkaç ay içinde kal>c> korteks yerini al>r. glome-
ruloza, fasikülata ve retikülaris olmak üzere üç zon oluflur. Medulla
ise, fetusun erken dönemlerinde otonom sinir sistemin bir parças>
olan sempatik özelli¤indeki söliyak gangliyon'u oluflturan krista
nöralis hücreleri taraf>ndan oluflturulmaktad>r. Bu hücreler kor-
tekse göç ederek iç medullay> oluflturur, epinefrin içermelerinden
dolay> krom tuzlar>yla muamele edildiklerinde sar>-kahverenkli
olarak görülürler ve bu özelli¤inden dolay> bu hücrelere kromaf-
fin hücreleri
denilmektedir. Pregangliyonik sempatik sinir lifleriy-
le sinaps yapmalar>na ra¤men gangliyon hücreleri olarak de¤il
de, iki adet hormonu üreten medullan>n salg> yapan epitel hücrele-
ri
olarak tan>mlan>rlar.
233
Endokrin Sistemi
Mezonefroz
Kromaffin hücre
Ektoderm
Notokord
Krista
nöralis
Nöral tüp
(Medulla
spinalis)
Sempatik
gangliyon
Aorta
Suprarenal bez
Periton bofllu¤u
Böbrek
Ovaryum
Üreter
Rektum
(kesilmifl)
Paramezonefrik
(Müllerian) kanal
Supra renal
bezin
kal>c>
korteksleri
Ortak oluflan
korteks
Pre-aortik
gangliyon
Medulla'y> oluflturmak
üzere kortikal bölgeye
göç eden kromaffin
hücreleri
Sempatik
gangliyonun visseral
motor nöronu
Spinal gangliyonun (arka kök
gangliyon) duyu nöronu
Spinal
gangliyon
(arka kök
gangliyon)
Medulla
spinalis
Sempatik
gangliyon
Aorta
Pre-aortik
gangliyon
Suprarenal
bezin
korteks
tasla¤>
Dorsal
mezenter
Ba¤>rsak
6. hafta
4. hafta
Adrenal bezin embriyonik kökeni ve geliflimi.
7. hafta
8. hafta
n
germinal epiteli
Abdominal sölomun
(periton bofllu¤u) seröz örtüsü (periton)