van de Periodieke Pers
1950 Kraainem
02/785.07.20
www.rmnet.be
studie, onderscheidend vermogen, graad I-aanbeveling,
wetenschappelijk vermoeden of zelfs gewoon een advies van een
expert... Alles verloopt inmiddels via de heilige graal van de Evidence
hoezeer de geschiedenis van het wetenschappelijke en medische denken een
aaneenschakeling van soms tegenstrijdige posities is.
Claude Bernard was een promotor van de experimentele geneeskunde.
Hij voerde het concept determinisme in, dat hij als volgt beschrijft: "We
weten steeds beter dat het zogenaamde determinisme van een fenomeen niets
anders is dan de oorzaak die dat fenomeen bepaalt. Zo verkrijgen we dus ook de
bestaansvoorwaarden van de fenomenen waarop de proefnemer moet inwerken om
ze te doen veranderen". Een principe dat ernaar streefde om elke subjectieve of
bovennatuurlijke factor uit te sluiten en zo de fenomenen van levende wezens te
verklaren.
slechts een beperkt nut heeft: "Statistiek kan alleen een kans geven, nooit een
zekerheid. Als een fenomeen nog onbepaalde factoren inhoudt, kan ze worden
gebruikt om een oplossing te benaderen, maar ze levert niet noodzakelijk de
wetenschappelijke waarheid op." In één moeite door maakte Claude Bernard ook
komaf met de term `uitzondering', omdat die uitzondering op haar beurt ook
bepalende oorzaken heeft.
verdedigen: voor hen heeft een kleine cohort, laat staan een geïsoleerd geval,
niet het minste nut. Wil dit dan zeggen dat de argumenten van Claude Bernard
volledig achterhaald zijn?
We kunnen dit ogenschijnlijk filosofische debat doortrekken naar de dagelijkse
praktijk. Het is waarschijnlijk moeilijk om EBM systematisch te gebruiken aan
het bed van patiënten. Het begrip `gekwantificeerde doeltreffendheid', dat
in de geneeskunde op basis van bewijzen zo geliefd is, werd ingevoerd in het
kader van klinische studies. Het is mogelijk dat het niet ipso facto kan worden
geëxtrapoleerd naar een bepaalde patiënt. Geen statistisch significant verschil
wil niet noodzakelijkerwijs zeggen dat er geen klinisch pertinent verschil is.
Net zo zal een significant voordeel op statistisch vlak zich niet noodzakelijkerwijs
vertalen in een uitgesproken verbetering van de toestand van de patiënt.
Sommigen vinden zelfs nog steeds dat geneeskunde een kunst is waarin het
klinisch gevoel de overhand heeft op de zuivere, harde en veralgemeende
toepassing van aanbevelingen, zelfs al is het bewijsniveau van die aanbevelingen
hoog.