background image
ACTUALITéS MéDICALES
MEDI-
SfEEr
395
39
14 JUNI 2012
GENEESKUNDE
Invloed van een uitsluitend
medische interventie
Een zuiver medische interventie kan een fac-
tor voor chroniciteit zijn omdat ze botst met
de medische verwachtingen van het gezin en
de rigiditeit van het systeem versterkt.
Tijdens een consultatie voor onverklaarbare
symptomen (8) geven de meeste patiënten
meteen psychosociale pisten aan. Als deze
pistes niet verder worden verkend, wordt de
patiënt bevestigd in zijn onbewuste verwach-
tingen: het symptoom is medisch.
De therapeut, die in zijn eigen familie ook
moeilijkheden heeft gekend, heeft gepro-
beerd haar te verzorgen. Hij kan zijn eigen
referentie en zijn emoties gebruiken om dit
te rigide systeem te mobiliseren of te versoe-
pelen. Wat op dat moment naar boven komt,
is niet `de' waarheid maar `een' waarheid,
die de patiënt, zijn familie, de therapeut en
zijn eigen familie samen construeren. Deze
waarheid is operationeel: met deze waarheid
wordt gewerkt. Als de patiënt een andere
therapeut zou zien, zou dit wellicht anders
zijn uitgedraaid. Het belangrijkste is dat de
patiënt zin vindt in deze waarheid, erin slaagt
om de complexiteit van wat hem overkomt te
bevatten en zich ervan te bevrijden.
Verkenning van de
familiegeschiedenis via het
genogram
Het genogram is het opstellen van een stam-
boom van de patiënt over 3 generaties, reke-
ning houdend met de moeilijke gebeurtenissen
en de relaties tussen de verschillende familie-
leden.
Via het genogram kunnen we de bepalende
derden, de confl icten en de pijnlijke gebeurte-
nissen in kaart brengen, die de patiënt tracht
los te laten zonder dat hij ze heeft geïntegreerd.
Nut van non-verbale communicatie
in therapie
Het gebruik van het non-verbale is belang-
rijk omdat het probleem zich manifesteert
via een lichamelijk symptoom. Het ant-
woord moet dus van het lichamelijke ko-
men. De patiënten zullen zeer weigerachtig
zijn om zich verbaal uit te drukken maar wel
aanvaarden om zich op een andere manier
uit te drukken.
Non-verbale hulpmiddelen
Er kan worden gewerkt met collages, tekenin-
gen, lichamelijke technieken. Persoonlijk werk
ik met beeldjes van gezinsleden, die een weer-
gave zijn van het gezin zoals elk gezinslid het
zich voorstelt. Ik vraag om het gezin voor te
stellen zoals het nu is, zoals het binnen 10 jaar
zal zijn en zoals het 10 jaar geleden was. Dit doe
ik om de stopzetting van de tijd te verkennen.
De vertrouwensrelatie met de therapeut moet
sterk genoeg zijn en het gezin moet ook worden
gerustgesteld in de angst voor een breuk.
Hoe rekening houden met het
gezin in een individuele consultatie
De persoon die de patiënt vergezelt, is ie-
mand die belangrijk voor hem is. Hij kan
net als de patiënt deel uitmaken van de ver-
strengeling. Hij kan ook de bepalende derde
van het gezin zijn. Het is dus belangrijk dat
je van hem een bondgenoot maakt ­ in de
systeemtherapie noemen we dit de cothera-
peut. De moeder van een jonge acnepatiënt,
die zo irritant is tijdens de consultatie, zal
het niet verdragen dat je haar uitsluit door
haar buiten te zetten en, erger nog, symbo-
lisch haar plaats inneemt als je een vrouw
bent. Ze zal je al snel bombarderen tot een
slechte arts en haar heil ergens anders zoe-
ken. Maar als je de moeder aanvaardt als
cotherapeut en haar bevestigt in haar lief-
de voor haar zoon en haar wil om goed te
doen, zal ze je later voorstellen om de zoon
zelfstandiger te maken, aanvaarden. Het
therapeutische systeem dat je met hen hebt
opgebouwd, kan minder rigide zijn dan het
aanvankelijke gezinssysteem.
Samenvattend kunnen we zeggen dat deze
aanpak het mogelijk maakt om rekening te
houden met de verboden, de onbewuste
mythe van eenheid tot elke prijs en de angst
voor het uiteenvallen van het gezin. Door
gezinstherapie zal de patiënt(e) zich hiervan
kunnen bevrijden zonder het ondraaglijke
gewicht te moeten torsen van de overschrij-
ding van de regel van trouw aan het gezin.
Referenties
1.
General System Theory: Foundations, Development,
Applications (Revised Edition) by Ludwig Von Bertalanffy
(Paperback) March 17, 1969.
2.
Entretien avec Ilya Prigogine, Andrew Gerzso, Résonance
nº 9, octobre 1995, Copyright © Ircam - Centre Georges-
Pompidou 1995.
3.
Segers-Laurent A. La famille lieu d'ancrage, temps de
passage, Thérapie familiale 1997;18(2):127-39.
4.
Elkaim M. Si tu m'aimes, ne m'aime pas. Seuil, 2001.
5. Minuchin S. Families and Family Therapy. Harvard
University Press, 1974.
6.
Goldbeter Merinfeld E. Le deuil impossible. De Boeck,
2005.
7.
Onis L. Corps et contexte, Thérapie familiale des troubles
psychosomatiques. Fabert, 2009.
8.
Ring A et al. Soc Sci Med 2005;61(7):1505-15.
figuur 4: Complexiteit.
Systemische benadering
circulaire causaliteit-complexiteit
emoties
relaties
psychosomatische ziekte
Als je de moeder
aanvaardt als
cotherapeut en haar
bevestigt in haar
liefde voor haar
zoon en haar wil om
goed te doen, zal ze
je later voorstellen
om de zoon
zelfstandiger te
maken, aanvaarden.