background image
ACTUALITéS MéDICALES
MEDI-
SfEEr
395
36
14 JUNI 2012
GENEESKUNDE
maar zijn grotendeels onbewust. Mythen
bieden een kader om de wereld te lezen
en vormen een bescherming tegen angst.
Ze vormen ook een verdedigingssysteem.
Mythen mogen dus niet worden ontkracht
want dan zal het gezin zich bedreigd voelen.
rituelen
Rituelen zijn bewuster. Het leven is er vol
van en ze geven verschillende levensfasen
aan. Ze versterken de mythen, de samenhang
van het gezin en het gevoel ergens bij te
horen. Een voorbeeld van een ritueel van
ergens bij te horen, is de viering van een
huwelijk in familiekring: de verloofden
worden opgenomen in elkaars familie en
stichten tegelijk hun eigen gezin.
Waarden, regels
In een gezin gelden ook bepaalde waarden
en regels. Die worden vastgelegd, bewust
ingevoerd maar je kunt er over discussiëren.
Een kind mag in opstand komen en tegen
zijn ouders zeggen: "Ik deel jullie waarden
niet, ik kies er andere". De regels binnen
een gezin evolueren met de tijd. Een kind
van 15 moet niet gehoorzamen aan dezelfde
regels als een kind van 5.
In de geschiedenis van een gezin vinden
en-
dogene veranderingen plaats: de vorming
van een koppel, de komst van kinderen,
de kinderen die naar school gaan en uitein-
delijk thuis vertrekken, en vervolgens de
voortzetting van het gezin met kinderen die
zelf getrouwd zijn en kinderen hebben. Er
kunnen ook onverwachte,
exogene veran-
deringen plaatsvinden: erge gebeurtenissen,
een ongeval, enz. Het gezin zal deze gebeur-
tenissen moeten metaboliseren, verwerken,
integreren in het onderbewuste. In de loop
van deze levenscyclus zullen de mythen die
aan de basis van het gezin liggen, verande-
ren in nieuwe mythen, die eveneens door
alle gezinsleden zullen worden gedeeld.
Hetzelfde geldt voor de rituelen en regels.
Dit geheel van elementen zal bepalend zijn
voor de manier waarop een gezin kan evo-
lueren. Dit noemen we de
potentiële ruimte
van het gezin (3). In sommige families is
deze ruimte heel krap, in andere ruimer. Het
werk van de therapeut bestaat erin om deze
potentiële ruimte te vergroten (
figuur 1).
Het gezinssysteem vormt samen met de the-
rapeut het therapeutische systeem, dat in
principe soepeler is dan het aanvankelijke
systeem. Dit therapeutische systeem wordt
gecreëerd op het kruispunt van de beleving
van de patiënt, zijn gezin, de therapeut en
de familie van de therapeut. En het is op dat
kruispunt, dat Mony Elkaïm (4) de
assem-
blage noemt, waar de therapeutische inter-
ventie zich zal situeren.
Het gezin als ankerplaats
Het gezin is tegelijk een plaats voor iden-
tifi catie en differentiatie. In het gezin vindt
het individu zijn oorsprong, hebben de
kinderen de verschillende dingen geleerd
die hun gezinscultuur zullen vormen. Dat
is het `ergens bijhoren'. Vervolgens vindt
de differentiatie plaats die noodzakelijk is
om zelfstandig te worden. Annig Segers-
Het gezin is een systeem dat
bestaat uit het geheel van
individuen van het gezin en
hun interacties.