deze gezinsfunctie: "Het kind verankert zich
in het gezin zoals een boot in de haven, want
op een dag zal het kind vertrekken om andere
havens op te zoeken, andere ankerpunten,
andere groepen om bij te horen. Met in zijn
geheugen onuitwisbare sporen van die eerste
verankering. Deze sporen zullen hem op zijn
weg begeleiden en hem naar andere havens
brengen, die hoewel hij ze niet kent iets
voldoende vertrouwds zullen moeten hebben
om hem het verlangen te geven er een nacht-
je, enkele dagen of levenslang te blijven".
sche gezinnen. Hij bracht vier belangrijke
disfuncties aan het licht.
gezin zijn niet erg duidelijk.
Voorbeeld: als je patiënten observeert die in
gezelschap van iemand van het gezin in je
praktijk binnenkomen, zie je soms dat moe-
der en dochter op dezelfde manier gekleed
zijn: dezelfde trui of dezelfde kledingkleur.
Er bestaat verwarring over de functies en
rollen binnen het gezin.
Voorbeeld: een grootmoeder speelt de rol van
moeder, het kind is altijd bij zijn grootouders
behalve in het weekend, wanneer het even-
tueel naar zijn ouders gaat. Het gezin komt
samen met de grootmoeder op consultatie en
zij is diegene die het woord neemt.
Het kind kan ook in de rol van ouder ge-
duwd worden. Dit noemen we het
nen waar een alcoholprobleem aanwezig is.
Eén van de kinderen vangt dan de gebreken
of moeilijkheden van de alcoholverslaafde
ouder op. De gezinsleden dringen elkaars
psychische ruimte binnen. Er zijn geen ge-
heimen, er is een soort gemeenschappelijke
`huid' aanwezig, die iedereen deelt.
Voorbeeld: als je een vraag stelt aan een pati-
ent, antwoordt iemand anders.
Soms is er geen persoonlijke eigendom of
zakgeld voor de kinderen. Er is geen per-
soonlijke ruimte.
Voorbeelden: in een gezin met drie meisjes
van ongeveer dezelfde leeftijd, bevat één
niets is van één van hen specifi ek. In een
ander gezin is de oudste dochter met haar
kinderen terug ingetrokken bij haar ouders,
waar de jongste dochter ook nog woont. De
kleren van de kinderen bevinden zich op een
plaats die je enkel kan bereiken via de kamer
van de jongste dochter.
Met dit soort verstrengeling is er zeer weinig
persoonlijke autonomie en is het heel moei-
lijk om een afzonderlijk individu te worden,
zich te differentiëren, te onderscheiden van
de anderen.
gezins leden.
Voorbeeld: slecht nieuws wordt niet verteld
aan opa die ziek is `omdat hij dat niet zou
aankunnen'.
dreigt, probeert een lid van het gezin dit te
sussen.
De patiënt heeft ook
Voorbeeld: een jonge volwassene begint te
praten over zijn familie en geeft kritiek op
zijn ouders, maar voegt meteen toe: "Het is
niet netjes dat ik slecht praat over mijn ou-
ders. Ze zijn zo lief voor mij."
gelden. Persoonlijke autonomie wordt niet
aangemoedigd en differentiatie- en indi-
Het gezin hangt een harmonieus beeld van
zichzelf op, maar dit is een schijnharmonie.
"Er is geen enkel probleem, alleen die ziek-
te." Dit kan leiden tot een weigering van een
behandeling door een psychotherapeut die
niet is opgeleid in psychosomatiek.
is een stabielere relatie dan een verhou-
ding tussen twee mensen. Ze kan worden
gevormd door het koppel en hun kind. In
gezonde situaties varieert deze driehoeks-
verhouding.
Voorbeeld: papa en een kind plagen mama
soms, maar soms is het ook mama met dat-
zelfde kind die papa plagen, of de twee kin-
deren die samenspannen.
rigidifi catie (verstijving) van deze drie-
eenheid kan ontstaan als de ouders vaak
woorden hebben. Ze communiceren enkel
nog via het kind (
symptoom vertoont dat de onrust in het ge-
zin weerspiegelt.
soon aanwezig waar niemand omheen kan.
Edith Goldbeter (6) spreekt dan van `
permanente derde, die absoluut noodzakelijk
is voor de goede werking van het gezin. Als
deze persoon verdwijnt, kan het gezin niet
langer functioneren en neemt het psychoso-
matische symptoom deze plaats in. Ook de
niet doorgemaakte rouw om een kind kan
deze rol spelen.
dat normaal evolueert tussen periodes van
homeostase en verandering, is niet langer
in staat tot transformatie.
zijn fundamentele instabiliteit en precies
die instabiliteit verleent het systeem volgens
Prigogine zijn creativiteit. Op dat moment
verschijnt het symptoom. Eén van de ele-
menten in de therapie zal dan ook zijn: de
tijd weer invoeren.