MEDI-
SfEEr
395
71
14 JUNI 2012
WOMEN'S HEALTH
G1504N
Hormonale anticonceptie
,
een mijnenveld voor de onoplettende...
Dr. Mireille Merckx
Dienst Gynaecologie, UMC St-Pieter, Brussel
Gezien het overaanbod aan informatie over hormonale anticonceptie is het in de praktijk niet evident de
relevantie van deze informatie in te schatten. Het moduleren van onze tools is evenwel noodzakelijk ter
adequaat risicomanagement. Door de CHOICE-studie werd de vraagstelling over anticonceptie brandend
actueel. Korte- en langetermijnplanning van een zwangerschap zijn belangrijke doelstellingen in de
dagelijkse praktijk.
N
a de recente media-aandacht voor de trombo-embolische
risicofactoren bij het gebruik van gecombineerde hormo-
nale anticonceptie (COC), werden de WHO-evidence based
guide lines van 2009 uit de vergeethoek gehaald. Deze richtlijnen druk-
ken in risicoscores uit hoe geschikt een bepaald contraceptivum is
(
tabel 1). De hormonale contraceptiva worden onderverdeeld in
COC's en POP's (progesteron only pill). Het aanvaardbaar gebruik
wordt in functie van een medische pathologie gradueel opgedeeld.
Hierdoor kan een voorschrijfdilemma georiënteerd worden.
Bij het nalezen van deze richtlijnen is het verbazend te zien hoe voor-
zichtig de gecombineerde hormonale anticonceptie gehanteerd dient
te worden. Wij beschikken gelukkig ook over een groot arsenaal
zuiver progestatieve middelen.
Indien oestrogenen te mijden zijn, informeert een snelle greep uit de
literatuur ons ruimschoots over de alternatieven. De gezondheids-
voordelen die `progestogen-only'-anticonceptiva (POC) ons bieden,
zijn overtuigend. De kennisname van deze specifieke medicatie biedt
de arts een bredere waaier aan keuzes.
De Wereldgezondheidsorganisatie stelt resoluut dat rooksters die
ouder zijn dan 35 met COC's een onaanvaardbaar risico lopen op
vaatziekten waaronder myocardinfarct, cerebraal ischemisch insult,
veneuze trombose en longembool. Dit geldt ook voor migraine-
patiënten met aura en in geval van obesitas. Een metanalyse van
395 trombo-embolische patiënten toonde aan dat vrouwen met een
BMI groter dan 35kg/m
2
bij gebruik van COC een driemaal groter
risico op trombose lopen. Er bestaat geen evidentie dat progestageen-
alleen-contraceptie een nadelige invloed heeft op de hemostase, het
lipiden- en/of het koolhydraatmetabolisme.
Aanbod in de `progestageen-alleen'-
anticonceptie
In deze groep contraceptieve farmaca worden progestativa onder vier
vormen aangeboden:
- de POP's (progestogen only pills) een keer daags te nemen;
- een depotinjectie, een keer per drie maanden toe te dienen;
- een subdermaal implantaat onder de vorm van een enkelvoudig
staafje dat drie jaar werkzaam is;
- een intra-uterien spiraal dat vijf jaar werkt.
Het progestageenhoudend implantaat en IUD zijn de meest actieve
POC's, ze zijn beiden bijzonder betrouwbaar.
Progestativa blijken ook als postcoïtale noodanticonceptie nuttig.
Twee types zijn beschikbaar: de ene bevat 1,5mg levonorgestrel, de
andere bevat 30mg ulipristalacetaat, een progesteronagonist/-antago-
nist met een hogere effectiviteit. Het effect berust op de remming of
het uitstel van de ovulatie.
Er wordt algemeen aangenomen dat POC's het risico op diepe
veneuze trombose (DVT) niet verhogen.
tabel 1: WGO-risicoscores.
1
Geen beperking
Geen beperkingen voor het gebruik van de methode
2
De voordelen zijn groter
dan de risico's
De voordelen zijn in het algemeen groter dan de theoretische of bewezen risico's. Een zorgvuldige
follow-up kan noodzakelijk zijn.
3
De risico's zijn groter
dan de voordelen
Door de aandoening zijn de risico's meestal groter dan de voordelen. Een alternatieve methode moet
worden overwogen. Zorgvuldige klinische beoordeling en toegang tot medische diensten zijn vereist.
4
Onaanvaardbare
gezondheidsrisico's
Het gebruik van de methode zou resulteren in een onaanvaardbaar gezondheidsrisico voor de patiënt.
World Health Organization. Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use, 4th ed. 2010