44
2.1. Demans
NÖROfi
2.1.
Demans
Tan>m: Daha önce kazan>lm>fl entelektüel kabiliyetlerin (bellek, karar verme, soyut düflünce ve di¤er yük-
sek kortikal fonksiyonlar), sosyal ve/veya mesleki fonksiyonlar> sürdürebilme yetene¤inin kayb>d>r.
1
Bellek ku-
suru ana özellik olmakla beraber DSM-IV tan>m> di¤er fonksiyonlar>n da en az birinde (dil, alg>, vizüospasyal
fonksiyonlar, hesaplama, karar verme, soyut düflünce, problem çözme becerisi) bozukluk olmas>n> gerektirir.
Huzurevine yerlefltirilenlerde daha fazla olmak üzere toplumda 65 yafl üstü eriflkinlerin %3-11'ini etkiler.
2
Risk Faktörleri:
Deliryum: (EA: akut konfüzyonel durum) Demansl> hastalar demanstan ba¤>ms>z olarak artm>fl deliryum ge-
lifltirme riski tafl>rlar.
3,4
Biliflsel yetinin tüm di¤er bileflenlerini etkileyen primer dikkat bozuklu¤udur.
5
S>k-
l>kla hayat> tehdit eden hastal>klar> gösterir, örn. hipoksi, sepsis, üremik ensefalopati (bkz. sayfa 64), elektrolit
anormalli¤i, ilaç intoksikasyonu, MI. Bu tan>y> alan hastalar>n %50'si 2 y>l içinde ölür.
Demanstan farkl> olarak deliryum akut bafllang>çl>d>r, motor bulgular (tremor, myoklonus, asteriksis), ko-
nuflmada bozulma, bilinç de¤ifliklikleri (hiperalert/ajite veya letarjik veya dalgal>) vard>r, halüsinasyonlar can-
l>d>r.
Demans tan>s>nda beyin biyopsisi
Ço¤u demans için tan>da klinik kriterler yeterlidir. Yeterli tan>sal kesinli¤i sa¤layamama halinde ve
mümkün olan tüm tan>sal metodlarla d>fllanm>fl ancak s>ra d>fl> klinik seyirle giden kronik ilerleyici sereb-
ral bozukluklar için biyopsi düflünülmelidir.
6
Biyopsiyle di¤er tan>lar aras>ndan CJD, düflük dereceli astro-
sitom ve AH gösterilebilir. Bu kriterler alt>nda biyopsi için seçilen hastalarda yüksek CJD insidans> nede-
niyle uygun önlemlerin al>nmas> gereklidir (bkz. Creutzfeld-Jacop hastal>¤>, sayfa 227). Nedeni belli olma-
yan progresif nörodejeneratif hastal>k için yap>lan 50 beyin biyopsi raporunda tan>sal baflar> oran> sadace
%20 olarak geçekleflmifltir
7
(%56 tan>y> destekler nitelikte, %66 anormal fakat nonspesifik, %8 normal).
Tan>sal baflar> fokal MRG anormalli¤i olanlarda en yüksek düzeydedir. Tan>sal biyopsi yap>lan 10 hasta
içinde sadece 4 hastada anlaml> tedavi edici giriflim yap>labilmifltir.
Öneriler: Yukar>daki bilgiler temelinde aç>klanamayan nörodejeneratif hastal>¤> olan hastalarda afla¤>da-
kilerin yap>lmas> önerilir:
1.
MRG'de fokal anormalli¤i olanlarda: stereotaksik biyopsi.
2.
fokal anormallik olmayanlar (muhtemelen SPECT veya PET görüntülemeyi de içeren): beyin biyopsi-
si sadece araflt>rmaya yönelik protokol dahilinde yap>lmal>d>r.
2.2.
Bafl a¤r>s>
Bafl a¤r>s> afla¤>da belirtildi¤i gibi kapsaml> olarak s>n>fland>r>labilir:
1.
kronik tekrarlay>c> bafl a¤r>lar>
A.
vasküler tip (migren): afla¤>ya bak>n
B.
kas kontraksiyon (gerilim) bafl a¤r>lar>
2.
patolojiye ba¤l> bafl a¤r>s>
A.
sistemik patoloji
B.
intrakraniyal patoloji: etyolojileri genifl olup baz>lar>;
1.
subaraknoid kanama: ani bafllang>ç, a¤>r, genellikle kusma, apopleksi, fokal defisitler
mümkündür (bkz. sayfa 782 paroksismal B/A için ay>r>c> tan>)
2. Nöroloji