633
NÖROfi
24. Kafa travmas>
Spor ile iliflkili konküzyo için bkz. afla¤>.
Bazen konküzyo'dan sonra post-konküzyo sendromu izlenebilir (bkz. sayfa 682).
S
POR
Kafa ve spinal travmalar>n yaklafl>k %10'u spor ile iliflkili travmalar>n sonucudur.
12
Konküzyo, (EA: hafif
travmatik beyin hasar> (HTBY), acil servis ve hastanelerde nöroflirürjiyenler taraf>ndan görülen ciddi kafa trav-
malar>ndan çok farkl>d>r. Bu konudaki en genifl deneyim atletlerden kazan>lm>fl olup di¤er travma türlerine uy-
gulanmas> dikkatli bir flekilde yap>lmal>d>r.
Konküzyo derecelendirmesi:
Glasgow koma skalas>n>n, minor beyin hasarlanmas>ndaki sensitivitesi (duyarl>l>¤>) çok düflüktür. Konküz-
yo derecelendirmesinde bir çok sistem
bulunsa da; yayg>n olarak "Can-
tu
13;14
" ve "American Academy of
Neurology" (AAN)
10
(Colarado Me-
dical Society'nin önerileri temel al>n-
m>flt>r) sistemleri kullan>lmaktad>r.
Her iki sistem Tablo 24-2'de gösteril-
mifltir. Baz> verilere göre, bilinç kayb>
(BK) tek bafl>na önemli bir belirleyici
olmayabilir örnek olarak konfüzyon
hali 30 dk'dan uzun sürerse, birkaç sa-
niye süren bilinç kayb>ndan (BK) da-
ha ciddi sonuçlar> olabilir. Derecelen-
dirme sistemlerinin ço¤unda bilinç
kayb> olmaks>z>n geliflen duyu de¤i-
fliklikleri hafif konküzyo olarak isim-
lendirilir. Ancak bu sistemlerin "du-
yu de¤ifliklikleri" tan>mlamalar> fark-
l>l>klar gösterir.
Günümüzde, bu sistemlerin özellikle önerilmelerini gerektirecek düzeyde bilimsel farkl>l>klar> yoktur. Bu
nedenle, bir sistemin seçilerek devaml> olarak kullan>lmas> önerilmektedir (AAN sistemi günümüzde daha çok
tercih edilmektedir); ancak, derecelendirmede afl>r>ya kaçmaktan kaç>n>lmal>d>r.
Az rastlanan bir durumdur ve ilk olarak semptomatik kafa travmas> nedeniyle takip edilen atletlerde ikin-
ci bir kafa travmas> sonras>nda gözlenmifltir. Bu sendromda, tedaviye dirençli malign beyin ödemi geliflir ve
mortalite oran> %50-100 aras>ndad>r. Klasik olarak, atlet ikinci darbeden sonra sahaya kendi iste¤i ile ç>kar an-
cak 1 ile 5 dakika aras>nda kötüleflerek komaya girer. Daha sonra vasküler konjesyona ba¤l> olarak herniasyon
tablosu geliflir.
¤> ilk olarak 1973 y>l>nda Schneider
16
taraf>n-
dan bildirilmifltir. 1984 y>l>nda "kafa travmas>nda katastrofik ikincil darbe sendromu" olarak adland>r>lm>fl-
t>r.
17
konulamad>¤> düflünülse de
18
özellikle çocuk ve gençler bu sendroma daha yatk>n olmalar> nedeniyle, kafa travmas>ndan sonra dikkatle takip
edilmelidir.
Sahaya (oyuna) dönme kriterleri:
Geçerlili¤i bilimsel olarak kan>tlanm>fl
ve test edilmifl sahaya dönüfl (RTP: return to
play) kriteri olmamakla birlikte birkaç çal>fl-
ma devam etmektedir. Kullan>lan sistemden
ba¤>ms>z olarak, uzmanlar>n ortak görüflü:
# semptomatik bir oyuncunun sahaya
dönmesine kesinlikle izin verilmemelidir.
Sahaya geri dönebilmek yönünden
(RTP) serebral kontraendikasyonlar (çe-
kinceler) Tablo 24-3'te gösterilmektedir.
19
Bu kontraendikasyonlar>n hiçbiri mevcut de¤ilse, AAN kriterlerine dayanan sahaya dönüfl kriterleri (RTP)
Tablo 24-4'te gösterilmektedir. Spinal-sahaya dönüfl kriterleri için bkz. sayfa 743.
Derece
Cantu sistemi*
#AAN sistemi*
1.
(hafif)
1. PTA < 30 dk (post-
travmatik amnezi)
2. BK bilinç kayb> yok
1. geçici konfüzyon
2. bilinç kayb> yoktur
3. semptomlar < 15 dk düzelir
2.
(orta)
1. BK (bilinç kayb>) < 5
dk veya
2. PTA (posttravmatik
amnezi) > 30 dk
yukar>da tan>mlanan bulgular>n 15
dk'dan fazla sürmesidir (bilinç kayb>
yoktur) (posttravmatik amnezi s>kl>kla
izlenir).
3.
(ciddi)
1. BK (bilinç kayb>)
5 dk veya
2. PTA (posttravmatik
amnezi)
24 saat
bilinç kayb> k>sa (saniyeler) ya da
uzun süreli
Tablo 24-2 konküzyo derecelendirmesi
*K>saltmalar: BK = bilinç yitimi; PTA = posttravmatik amnezi
1. >srarc> konküzyo semptomlar>
2. kafa travmas>na ba¤l> kal>c> santral sinir sistemi sekelleri (örn.
organik demans, hemipleji, homonim hemianopsi)
3. hidrosefali
4. her hangi bir nedenden dolay> geliflen spontan subaraknoid kana-
ma (SAH)
5. foramen magnum'un semptomatik (nörolojik ya da a¤r> oluflturan)
anomalileri (örn. Chiari malformasyonu)
Tablo 24-3 Temasa dayal> sporda oyuna dönüfl aç>s>ndan
serebral kontraendikasyonlar