background image
632
24. Kafa travmas>
NÖROfi
T
ANIMLAR
K
ONKÜZYO
EA: Hafif travmatik beyin yaralanmas> (HTBY)
Tan>m: Beyne al>nan nonpenetran (delici olma-
yan) travmatik yaralanma sonras> bilinç düzeyinde
de¤ifliklik.
Baz> yazarlar bilinç de¤iflikli¤i aç>s>ndan süre k>-
s>tl>l>¤> koyarak k>sa sürmesi gerekti¤ini bildirmifller-
dir. Bununla birlikte bu konuda tam bir görüfl birli¤i
(konsensus) oluflturulamam>flt>r. Genel olarak, paran-
kimde gözle görülebilen ya da mikroskopik düzeyde
hasar saptanamaz. BT normaldir, ya da sadece hipere-
miyi gösterdi¤i düflünülen hafif ödemin saptanmas>
için önemlidir.
6
BT'nin normal oldu¤u vakalar>n
%25'inde MRG anormal bulgular gösterecektir.
7
Kontüzyon terimi, BT'de düflük dansite alanlar> (kon-
tüzyon ile iliflkili ödem) ya da yüksek dansiteli alanlar
(hemorajik kontüzyon, belirgin parankimal hemoraji-
ye ilerleyebilir) mevcut oldu¤unda kullan>lmal>d>r.
Otoriteler, konküzyo tan>m>nda bilinç kayb>n>n gerekli
olmad>¤> konusunda anlaflm>fllard>r.
5,8-10
(Tablo 24-
2'de derecelendirme sistemi gösterilmektedir). Bilinç
de¤iflikliklikleri aras>nda konfüzyon, amnezi (konküzyon'un özelli¤i), ya da tam bilinç kayb> (BK) yer al>r. Kon-
küzyoda s>kl>kla izlenen nörolojik ve davran>fl de¤ifliklikleri ile ilgili özellikler Tablo 24-1'de gösterilmektedir.
Konfüzyon durumu, darbeden hemen sonra görülebilece¤i gibi, dakikalar sonra da geliflebilir.
11
Bilinç kay-
b>n>n mevcut oldu¤u durumlarda (BK), hemen hemen travma ile birlikte ayn> zamanda gerçekleflmesi (bir kaç
saniye sonra da görülebilir) ve fonksiyonlar>n h>zl> geri kazan>lmas>, mikroskopik de¤iflikliklerin izlenmemesi;
bilinç kayb>n>n nöronal fonksiyonlarda geçici bir bozulma sonucunda olufltu¤unu göstermektedir. Konküzyo-
dan sonra glutamat (eksitatör nörotransmitter) seviyesi artar ve beyin hiperglikotik ve hipermetabolik duruma
geçer ve bu durum hasarlanmadan sonraki 7-10 güne kadar uzayabilir. Bu dönem boyunca beyin, ikinci bir
travmaya karfl> normal beyne göre daha aç>kt>r. bkz. afla¤>
) olarak da tan>mlanan bu durum sereb-
ral otoregülasyonun bozulmas>na ba¤l>d>r ve tek bir darbenin neden oldu¤undan çok daha ciddi sekel bulgula-
ra (malign serebral ödem gibi, bkz. sayfa 636) yol açabilir.
konküzyo
kapal> kafa travmas>na ba¤l> olarak bilinç düzeyinde de¤ifliklik olmas>d>r. (detayl> bilgi için
metne bak>n)
kontüzyon
(serebral)
BT'de: yüksek dansite EA "hemorajik kontüzyon" olarak da bilinir ya da düflük dansite (ilgi-
li ödemi gösterir). BT'deki yüksek dansiteli alanlar genellikle boyutuna oranla daha az kitle
etkisi gösterir. Çok s>kl>kla, bafl>n hareketinin aniden durmas>yla beynin kemik ç>k>nt>lara
çarpmas>n>n neden oldu¤u bölgelerde (örn. temporal, frontal ve oksipital kutuplar) görülür.
Herniasyon tehdidi söz konusu oldu¤unda bazen cerrahi dekompresyon düflünülebilir.
contrecoup
yaralanma
"Frans>zca"; "karfl>dan gelen" darbenin hemen alt>ndaki beyin dokusunun potansiyel hasa-
r>na ek olarak kafaya al>nan darbenin etkisiyle darbenin karfl> ekseninde beyin kafatas>na
çarpabilir. Tipik olarak yukar>da tarif edilen yerleflimlerde kontüzyon ile sonuçlanabilir.
diffüz aksonal
hasar (DAH),
(EA: diffüz
aksonal y>rt>lma)
bafl>n rotasyonal akselerasyon (ani h>zlanma)/deselerasyon (ani yavafllama) yaralanma-
lar>n>n beyindeki primer lezyonu. Ciddi formlar>nda korpus kallozum ve dorsolateral ros-
tral beyin sap>nda hemorajik odaklarda mikroskopik olarak diffüz aksonal hasarlanmay>
gösterir (aksonal retraksiyon kürecikleri, mikroglial y>ld>zlar, beyaz cevherdeki traktüslerin
(lif demetleri) dejenerasyonu). CT
2
'de yer kaplayan lezyon olmaks>z>n kafa travmas> son-
ras> bilinç kayb> ile oluflan ani koma durumu olarak bilinir (DAH ayr>ca subdural
3
veya epi-
dural
4
hematomlar ile birlikte de bulunabilmesine ra¤men
4
).
·
bofl bakmak ya da sersemlik hali
·
gecikmifl sözel (verbal) ve motor yan>tlar; sorular> ce-
vaplamada ya da komutlar> yerine getirmede yavafllama
·
ilginin kolay da¤>lmas>, dikkatini toplamada zorluk, nor-
mal aktiviteleri yapmada zorlanma
·
dezoryantasyon: yanl>fl yönde yürüme, tarih-zaman-yer
kavramlar>n>nda bozulma
·
konuflma de¤ifliklikleri: Heceleri kar>flt>rmak, tutars>z
konuflma, kopuk ya da anlafl>lmaz sözler söyleme
·
inkoordinasyon: tökezlemek, tandem yürüyüflü gerçek-
lefltirememek.
·
abart>l> duygular>m (emasyonel abart>): Yersiz a¤lama-
lar, uygunsuz d>fl görünüm
·
haf>za kay>plar>: cevaplanm>fl sorular> tekrar tekrar sor-
mak, 5 dakika önce sorulan 3 nesneyi hat>rlayamamak
·
bilinç kayb>n>n oldu¤u herhangi bir zaman dilimi: parali-
tik koma, uyarana cevap vermeme
Tablo 24-1 Konküzyoda s>kl>kla görülen bulgular
5
24. Kafa travmas>