699
NÖROfi
25. Spinal travmalar
(genellikle 1-2 hafta, nadiren birkaç ay ve bazen kal>c>) flask paralizi ve arefleksi vard>r. Bu durumun
ortadan kalkmas> ile lezyon seviyesinin alt>nda spastisite ortaya ç>kar. Kötü prognoz iflaretidir.
Yaralanman>n hemen yukar>s>ndaki omurilik refleksleri ayn> zamanda Schiff-Sherrington fenomeni ile
bask>lanabilir.
25.1.
"Whiplash'' (kamç>) yaralanmas> ile
ilintili hastal>klar
Bafllang>çta çok genel ve kaba bir tan>mlama olan "Whiplash (kamç> yaralanmas>)'' günümüzde travma-
ya ba¤l> k>r>k, dislokasyon ve intervertebral disk herniasyonunun olmad>¤> durumlarda afl>r> hiperfleksiyon,
hiperekstansiyon veya rotasyon ile meydana gelen zorlanma sonucu servikal omurga çevresindeki yumuflak do-
kular>n (boyun adaleleri, ligamentler, intervertebral diskler, faset eklemleri vs.) yaralanmas> olarak tan>mlan>r.
Bu en s>k gözlenen "ölümcül olmayan araç içi (otomobil) yaralanma"d>r. Belirtiler erken bafllayabilir ancak ge-
nellikle birkaç saat veya gün süren gecikme vard>r. Servikal vertebralarla iliflkili belirtilere ilave olarak tabloya
s>kl>kla efllik eden flikayetler; bafla¤r>s>, bilinç bozuklu¤u ve bel a¤r>s>d>r.
Whiplash yaralanmas>na ba¤l> bozukluklar için önerilen klinik s>n>flama sistemi Tablo 25-1'de gösteril-
mektedir. Bu yaralanmalar>n teflhis ve tedavisi hakk>ndaki ortak görüfller Tablo 25-2 ve Tablo 25-3'te göste-
rilmifltir. Oksipital nevraljinin bazen whiplash tipi yaralanmalarda ortaya ç>kabilece¤i ak>lda tutulmal> ve te-
davi buna uygun bir flekilde planlanmal>d>r.
Evre
Tan>m
0
hiçbir flikayet ve belirti yok*
1
boyun a¤r>s> veya sertli¤i veya hassasiyet d>fl>nda hiçbir belirti yok
2
azalm>fl hareket aç>kl>¤> veya nokta hassasiyeti + yukar>daki
semptomlar
3
yukar>daki semptomlar + güçsüzlük, duyu kayb> veya DTR
al>nmamas>
4
yukar>daki semptomlar + k>r>k veya dislokasyon
Tablo 25-1 "Whiplash'' yaralanmas> ile ilintili problemlerin
fliddetinin (ciddiyetinin) klinik olarak evrelendirilmesi
Derece 1 hastalar: Normal mental durum ve fi-
zik muayeneye sahip evre1 hastalarda baflvu-
ru s>ras>nda direkt grafiye ihtiyaç yoktur.
Derece 2 ve 3 hastalar: Servikal direkt grafiler
ile birlikte muhtemelen fleksiyon ve ekstansi-
yon grafileri çekilir. Özel görüntüleme çal>flma-
lar> (MRG, CT, myelografi ...) gerekli de¤ildir.
Derece 3 ve 4 hastalar: Bu hastalara spinal
kord yaralanmas> olabilece¤i göz önüne al>na-
rak yaklafl>lmal>d>r (Afla¤>da `spinal kord yara-
lanmas>nda erken yaklafl>m'a ve takip eden
bölümlere bkz).
Tablo 25-2 "Whiplash'' yaralanmas>na
ba¤l> bozukluklar>n de¤erlendirilmesi
*
"Whiplash" tan>m> bu hastalar> kapsam d>fl>nda b>rakmaktad>r.
5
Whiplash yaralanmas> genellikle hafif (düflük dereceli) tedavi gerektiren benin bir durumdur ve vakalar>n ço¤u günler veya
birkaç hafta içerisinde düzelir.
Tavsiye
Evre
1
2
3
Hareket egzersizleri
tüm derecelerde erken dönemde bafllanmal>
Düzenli aktivitelere erken dönüflün teflvik edilmesi
hemen
ASAP
Boyunluk ve istirahat
hay>r
72 saatten fazla bir
süre için kullan>lmaz
96 saatten fazla bir süre
için kullan>lmaz
Pasif tedavi yöntemleri: S>cak, buz, masaj, TENS,
ultrason, gevfleme teknikleri, akupunktur ve ifl de¤iflikli¤i
hay>r
semptomlar 3 haftadan fazla devam ederse
iste¤e ba¤l> olarak kullan>labilir
T>bbi tedavi: Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar ve
narkotik olmayan analjezik ilaçlar>n iste¤e ba¤l> kullan>-
m>? (3 hafta ve daha k>sa süre için tavsiye edilir)
hay>r
evet
evet. Nadiren s>n>rl> mik-
tarda narkoti¤in
kullan>m> gerekli olabilir
Cerrahi
hay>r
hay>r
sadece ilerleyici nörolojik
kay>p veya >srarl> kol a¤-
r>s> için
Tavsiye edilmez: Boyun yast>¤> ve yumuflak boyunluk, yatak istirahati, s>kma ve germe egzersizleri, adale gevfletici t>b-
bi tedavi, TENS, refleksoloji, manyetik kolyeler, bitkisel tedaviler, homeopati, reçetesiz sat>lan tezgah üstü ilaçlar (steroid ol-
mayan antiinflamatuarlar (NSA bkz) ve eklem içi, intratekal veya tetik nokta steroid enjeksiyonlar>
Tablo 25-3 "Whiplash'' yaralanmas>na ba¤l> problemlerin tedavisi*
*
k>r>klar, dislokasyonlar veya spinal kord yaralanmal> hastalar hariç
yumuflak köpük boyunluklar genelllikle uygun de¤ildir. Kullan>lmas> halinde servikal ekstansiyonu engellemek için boyunlu¤un
dar olan k>sm> ön tarafa yerlefltirilmelidir.