154
8. Koma
NÖROfi
8.1.
Genel bilgiler
Bilincin iki bilefleni var-
d>r: uyan>kl>k ve içerik. Uya-
n>kl>¤>n bozulmas> hafif bir
formdan (sersemlik ya da
uyuklama) obtundasyon (bilinç
ve uyan>kl>k seviyesinin azal-
mas>), stupor ve komaya kadar
çeflitlilik gösterebilir. Emirlere
uyamama, konuflamama ya da
a¤r>l> uyaranla gözlerini aça-
mama hali olarak tan>mlanan
koma, uyan>kl>¤>n bozuldu¤u
durumlardan en a¤>r olan>d>r.
Glasgow koma skalas>
(GKS) Tablo 8-1'de gösteril-
mifltir (Not: Skala bilinç sevi-
yesini de¤erlendirmek için ha-
z>rlanm>flt>r ve nörolojik defisit
takibi için tasarlanmam>flt>r).
Baz> merkezler, entübe oldu¤u
için sözel yan>tlar> de¤erlendirilemeyen hastalar>n toplam skorunun sonuna bir de "T" harfi kaydederler
2
.
GKS'u 8'in alt>nda olan hastalar>n %90'> yukar>daki koma tan>m>na uyarlar; ancak GKS'si 9 ve üzerinde olan
hastalar>n hiçbirisi bu tan>ma uymaz. Bu nedenle GKS 8 genellikle koma olarak kabul edilir.
Çocuklarda kullan>lan bir skala ise Tablo 8-2'de gösterilmifltir.
3
Koma afla¤>dakilerin biri veya birkaç> nedeniyle olabilir:
·
üst beyin sap> santral üst pons) veya orta beynin disfonksiyonu
·
bilateral diensefalik disfonsksiyon
·
her iki serebral hemisferde yayg>n lezyonlar (kortikal ya da subkortikal beyaz cevher)
P
OSTÜR
Afla¤>daki terimler lezyonun yerinin belirtilmesi aç>s>ndan tam bir kesinlik içirmez. Dekortike postür da-
ha çok rostral bir lezyona iflaret eder ve prognozu daha iyi olabilir.
Dekortike postür: Klasik olarak orta beynin daha üstünde bir seviyede kortikospinal yollar>n etkilerinin or-
tadan kalkmas> ile geliflen disinhibisyona atfedilir.
Puan
En iyi göz açma yan>t>
En iyi sözel yan>t
En iyi motor yan>t
6
emirlere uyar
5
yönelim tamd>r
a¤r>y> lokalize eder
4
kendili¤inden aç>k
konfüze
a¤r>yla çeker
3
sesle gözünü açar
uygunsuz sözel yan>t
fleksiyon (dekortike)
2
a¤r>yla gözünü açar
anlafl>lmaz sesler
ekstansör (deserebre)
1
yan>t yok
yan>t yok
yan>t yok§
Tablo 8-1 Glasgow koma* skalas>
1
(yafl>
4 olanlar için tavsiye edilir)
*
teknik olarak bu bozulmufl bilinç için bir skalad>r, halbuki "koma" cevaps>zl>k anlam>na
gelir.
toplam puan 3-15 aras>nda de¤iflir (3 en kötü, 15 en iyi)
göz açmay> de¤erlendirirken merkezi a¤r> ile yüz buruflturma esnas>nda göz
kapanabilece¤inden periferik a¤r> verilmelidir.
§
e¤er motor yan>t yoksa, omurilik kesisinin ekarte edilmesi önemlidir.
Puan
En iyi göz açma yan>t>
En iyi sözel yan>t
En iyi motor yan>t
6
emirlere uyar
5
gülümser, sese yönelir, cisimleri takip eder, etkileflir
a¤r>y> lokalize eder
4
kendili¤inden aç>k
A¤l>yor
Etkilefliyor
a¤r>yla çeker
yat>fl>yor
uygunsuz
3
sesle gözünü açar
yat>fl>yor, tekrar a¤l>yor
inliyor
fleksiyon (dekortike)
2
a¤r>yla gözünü açar
yat>flm>yor
huzursuz
ekstansör (deserebre)
1
yan>t yok
yan>t yok
yan>t yok
yan>t yok
Tablo 8-2 Çocuklar için Glasgow koma skalas>* (yafl> <4 olanlar için)
*
sözel yan>t d>fl>nda eriflkin Glasgow koma skalas> ile ayn>
3
toplam puan 3-15 aras>nda de¤iflir (3 en kötü, 15 en iyi).
8. Koma