126
5. Nöroradyoloji
NÖROfi
5.1.
Nöroradyolojide kullan>lan kontrast maddeler
Ameliyat s>ras>nda kullan>labilen boyalar için bkz. s. 599.
I
YOTLU KONTRAST MADDELER
Suda çözünür kontrast maddeler, Pantopaque® (etil iyofenilandesilat veya iyofendilat meglumin) gibi su-
da çözünmeyen daha eski kontrast maddelerin yerini alm>flt>r.
Dikkat: iyotlu kontrast (intravenöz ya da intraarteryal), tip 2 diabette kullan>lan bir oral hipoglisemik
ajan olan metforminin (Glukofaj®, Avandamet®) vücuttan at>l>m>n> geciktirir ve laktik asidoz ile böbrek
yetmezli¤ine neden olabilir. Bu nedenle metforminin kontrast madde kullan>m>n>n 48 saat öncesinde ve son-
ras>nda verilmemesi önerilir (kontrast madde kullan>m>ndan sonra renal fonksiyonda gerileme olursa metfor-
min al>m> daha uzun süre ertelenebilir). Metformin ameliyattan 48 saat önce ve sonras>nda kesilmeli ve post
operatif dönemde hasta tamamen iyileflmeden ve normal diyete dönmeden bafllanmamal>d>r.
I
NTRATEKAL KONTRAST MADDELER
Günümüzde intratekal kullan>m için onaylanm>fl temel madde iyoheksoldür (Omnipaque®) (devam>n>
okuyunuz).
m>
Dikkat: ma uygun olmayan iyotlu kontrast maddelerin (iyonik maddelerle baz>
non iyonik kontrast maddeleri içerir (örn; Optiray®, Reno-60...)) yanl>fl kullan>m> (örn; myelografi, sister-
nografi, ventrikülografi... için) ciddi reaksiyonlara sebep olabilir. Bunlar; kontrol edilemeyen nöbetler, in-
traserebral kanama, serebral ödem, koma, paralizi, araknoidit, miyoklonus (tonik-klonik kas spazm>), rab-
domiyoliz ve buna ba¤l> böbrek yetmezli¤i, hipertermi ve solunum yetmezli¤i olabilir ve yüksek morbidi-
teye sahiptir.
1
Müdahale önerileri afla¤>daki gibidir:
1.
hata fark edildi¤inde hala imkan varsa BOS ile birlikte kontrast maddenin geri al>nmas> (myelografi
i¤nesi arac>l>¤>yla çekilebilir)
2.
yatak bafl> 45° kald>r>l>r (kontrast maddenin kafa içine gitmesine engel olmak için)
3.
reaksiyonun neden geliflti¤i anlafl>lamam>flsa (örne¤in uygunsuz bir ajan>n kullan>ld>¤> kesin olarak bi-
linemiyorsa) ajan>n belirlenmesi için kan ve BOS örne¤i al>narak örnekler yüksek duyarl>kl> likid kro-
motografiye gönderilmelidir
2
4.
antihistaminikler: örne¤in difenhidramin (Benadryl®) 50 mg IM
5.
solunum: Oksijen deste¤i, gerekirse entübasyon
6.
hipertansiyon aç>s>ndan takip edilmeli
7.
iv hidrasyon
8.
iv steroidler
9.
hastada ajitasyon geliflirse sedasyon
10. atefl olursa asetaminofen ve gerekirse so¤utucu battaniye
11
kas aktivitesini kontrol alt>na almak gerekirse farmakolojik paralizi (örn; etomidat)
12. antikonvülzif tedavi: bir taneden fazla ajan gerekebilir (örn; fenitoin+fenobarbital+bir benzodiazepin
türevi)
13. kontrast maddenin intrakraniyal geçifl gösterip göstermedi¤ini anlamak için kontrasts>z beyin BT dü-
flünülebilir ancak tetkik süresince hastan>n düz yatmas> gerekti¤i için her zaman tavsiye edilmemek-
tedir.
14. lumbal subaraknoid dren yerlefltirilmesi
15. elektrolit, antikonvülzan seviyeleri ve kreatin kinaz aç>s>ndan yak>n takip
16. sedasyon ya da farmakolojik paralizi alt>ndayken nöbet aktivitesinin seri EEG ile takibi
5. Nöroradyoloji