onkoloji Page 10

Hiçkimse, oluflmadan önce, yar>n>n haberini bilemez. --BL

I. KANSER B

A. Normal hücre ço¤almas>

1. Hücre döngüsü (siklusu) fiekil 1.1'de gösterilmifltir. Hücre replikasyonu, d>fl uyar>-

lar sonucu biyokimyasal olarak bafllat>lan, iç ve d>fl büyüme kontrolleriyle yönlendirilen
birdizi safhadan (faz) oluflur. Hücre, hücre döngüsünün belli safhalar>ndan geçip ilerlerken
baz> onkogen ve hücre döngüsüne özgün proteinler, eflzamanl> (senkron) olarak aktifleflir
ve inaktifleflir. Hücrelerin birço¤u kemoterapi veya radyasyon tedavisi ile öldürülmek üze-
re hücre döngüsüne girmek zorundad>rlar. Faza özgün olanlar da dahil olmak üzere, birçok
sitotoksik ilaç hücre döngüsünün birden fazla safhas>nda etki ederler.
a. G

faz>nda (gap 0 veya dinlenme faz>), hücreler genellikle özelleflmifl fonksiyonlar>

uygulamak için programlanm>flt>r. Bu safhada etkin ilaçlara örnek matür lenfositler için
glukokortikoidlerdir.

b. G

faz>nda (gap 1 veya interfaz), özelleflmifl hücre fonksiyonlar>n> gerçeklefltirmek

üzere protein ve RNA sentezlenir. Geç G1'de RNA sentezi patlar ve DNA sentezi için ge-
rekli enzimlerin birço¤u üretilir. Bu safhada etkin ilaçlara örnek, L-asparaginazd>r.

c. S faz>nda (DNA sentezi), DNA'n>n hücresel içeri¤i ikiye katlan>r. Bu safhada etkin

ilaçlara örnek, dakarbazin ve antimetabolitlerdir.

d. G2 faz>nda (gap 2), DNA sentezi durur, protein ve RNA sentezi devam eder ve mi-

totik iplikci¤in mikrotübüler öncülleri üretilir. Bu safhada etkin ilaçlara örnek, bleomi-
sin ve bitki alkaloidleridir.

e. M faz>nda (mitoz), protein ve RNA sentez h>z>, h>zla azal>r, genetik materyal yeni

oluflan iki yavru hücreye bölüfltürülür. Mitozun tamamlanmas>ndan sonra, yeni hücre-
ler ya G0 ya da G1 faz>na girerler. Bu safhada etkin ilaçlara örnek, bitki alkaloidleridir.

2. Siklinler, hücre döngüsünün farkl> safhalar>n> aktiflefltirirler. Bölünme yetene¤ine sahip

birçok normal hücre, büyüme faktörleri, baz> hormonlar, hücre yüzey reseptörlerini etkile-
yen antijen-histokompatibilite kompleksleri gibi d>fl uyaranlara yan>t olarak ço¤al>rlar.
Hücre yüzey reseptörleri, al>nan sinyali ileterek hücre bölünmesine sebep olur. Tirozin ki-
nazlar (TK), ekstraselüler büyüme faktörlerinden hücre çekirde¤ine dek süren proliferatif
sinyal sürecinin önemli bir parças>d>r. Siklinler, siklin ba¤>ml> kinaz olarak adland>r>lan spe-
sifik TK.'larla kombine olur, onlar> aktiflefltirir ve etkilerini yönetirler.

3. Hücre döngüsü kontrol noktalar> ("checkpoints"). Bölünebilen hücreler,

kontrol noktalar> ad> verilen hücre döngüsünün belli spesifik safhalar>nda normal olarak du-
rurlar. Bu kontrol noktalar>ndan en önemlileri, DNA sentezinin bafllamas>ndan hemen ön-
ce ve mitozdan hemen önce olanlar>d>r. Bu histolojik olarak sessiz dönemler, büyük ihti-
malle siklin ba¤>ml> kinaz ve tümör bask>lay>c> proteinlerin aktivitelerinin azalmas> ile yön-
lendirilir. Asl>nda, bu fazlardaki hücreler, hücre döngüsündeki bir sonraki faza girmek için
proteinleri haz>rlad>klar> ve ço¤almaya devam etmeden önceki genetik hatalar> düzelttikle-
ri için, biyokimyasal olarak aktiftirler.
a. Normal hücreler DNA sekans>nda oluflan hatalar> saptayan meka-

nizmalara sahiptirler. DNA hasarland>¤>nda, bir dizi tamir mekanizmas> hasar-

PRENS

Barry B. Lowitz ve Dennis A. Casciato

Çeviri: Dr. Berna Öksüzo¤lu