I. RADYASYON ONKOLOJ
A. Radyasyon onkolojisi tedavi amac> ile radyasyonun kullan>ld>¤> bir disiplindir. Eski
ad> tedavi edici radyoloji olup tan>sal radyolojiden ayr>m için kullan>lm>flt>r. Radyoterapi
(RT) kanser veya di¤er hastal>klarda iyonize radyasyonun kullan>ld>¤> bir tedavi modalite-
sidir.
Radyasyonun ilk kez tedavi amaçl> kullan>m>, X >fl>nlar>n>n keflfinden hemen sonras>nda
1896 tarihine dayan>r. Radyoterapi, kanserle savaflta modern bilim ve teknolojideki ilerlemele-
rin de deste¤i ile yüzy>l> aflk>n bir süredir önemli rol oynamaya devam etmektedir. Kanser ana
tedavi modaliteleri aras>nda RT ve cerrahi ile amaç lokal-bölgesel kontrolü sa¤lamak iken ke-
moterapi ise sistemik metastazlar> kontrol etmek ve ek olarak s>kl>kla radyoduyarlaflt>r>c> ajan
olarak kullan>lmaktad>r.
B. Radyasyon onkolo¤u kanserli hastalar>n tedavisini radyasyon kullanarak yapan doktor-
dur. Radyasyon onkolo¤u, önerilen tedavinin risk ve yararlar>n> tart>fl>p, tedavinin planlanma-
s>, kontrolü, tedaviye ba¤l> yan etkilerin bak>m> sa¤lar ve hastal>¤>n gidiflini takip eder. RT uy-
gulamas> di¤er sa¤l>k birimleri ile iflbirli¤i gerektirir. Bunlar:
1. Medikal fizikçiler, radyoterapi cihazlar>n>n ve tedavi planlama sisteminin, bilgisayar
donan>m ve yaz>l>mlar>n>n uygun flekilde çal>flmas>n> ve kontrolünü sa¤larlar.
2. Dozimetristler ve fizikçiler beraberce radyasyon onkolo¤unun tan>mlad>¤> hastaya öz-
gün tedavi plan>n> yaparlar.
3. Radyoterapistler hastaya özel tedavi plan>na göre tedavi cihaz>n> kullanarak >fl>nlama-
y> gerçeklefltirirler.
4. n>n tedavisinde radyasyon onkolo¤unun yak>n iflbirli¤i için-
de oldu¤u radyolog, patolog, cerrah ve medikal onkologlard>r.
II. RADYASYONUN F
A. lan radyasyonun enerji düzeyi, orbital elektronun f>rla-
t>lmas> sonuçu atom veya molekülde iyonizasyon oluflmas>na neden olur. Dokuda depolanan
enerji miktar> absorbe doz olarak tan>mlan>r ve birim gray'dir (Gy; 1 Gy = 1 joule/kg). Eski bi-
rim rad'd>r ve cGY eflde¤eridir (cGy; 1 rad = 1 cGy). Klinikte yayg>n olarak kullan>lan radyas-
yon çeflitleri:
1. Fotonlar elektomanyetik dalgalard>r. RT için kullan>lan enerji düzeyi ya linear akselera-
törler (Lndan üretilen x->fl>n> veya radyoaktif izotoplardan yay>lan
-->fl>n>'d>r.
Farkl> enerjilerdeki fotonlar>n madde ile etkileflimleri farkl>d>r. Düflük enerjiden yüksek
enerjiye do¤ru absorbsiyon mekanizmalar> s>ras> ile; fotoelektrik etki, kompton etkisi ve
çift oluflum fleklindedir. Modern tedavi cihazlar>nda üretilen fotonlar>n enerjileri, tan>sal
radyolojide kullan>lan kilovoltaj (kilo elektron volt, KeV)'dan farkl> olarak megavoltaj
(milyon elektron volt, MeV) düzeyindedir. Genel olarak, yüksek foton enerjisi demek, vü-
cutta daha derine giricili¤in artmas>d>r ve daha fazla "cilt koruyucu" özelli¤inin olmas>-
d>r.
3
35
RADYASYON ONKOLOJ
Steve P. Lee
Çeviri: Dr. Serap Akyürek