manlar, a¤r>n>n fliddeti, reçete edilmifl a¤r> kesicilerin ya da kullan>lan di¤er analjeziklerin
dozlar> ve uygulama zamanlar> ile bunlara al>nan a¤r> yan>tlar> bir çizelge fleklinde düzen-
lenmelidir.
Say>sal skalalar, hastalar>n kullan>m için en kolay> olabilir. Örne¤in 1 ile 10 aras>nda
olan a¤r> skalas> (a¤r>n>n hiç olmamas> için 0 ve hastan>n hissetti¤i en fliddetli a¤r> için 10).
Hekimler bu bilgileri, analjeziklerin doz ve zaman aral>¤>n> belirleme ya da tedaviyi de¤ifl-
tirme kararlar> için kullan>rlar.
3. Depresyonun de¤erlendirilmesi a¤r> tedavisinin temel parças>d>r. Kronik a¤r>ya,
progresif olarak a¤r> efli¤ini düflüren depresyon efllik eder ve a¤r> ile depresyon aras>nda bir
k>s>r döngü oluflur. Depresyonun bafll>ca belirtileri enerji kayb>, uyku bozukluklar>, ifltah-
s>zl>k, çevreye olan ilginin azalmas> ve biliflsel yetilerde azalmad>r. Bu belirtilerden baz>lar>
progresif kanserin iflaretleri ile kar>flabilir.
C. Kanser hastalar>nda a¤r> tedavisinin ilkeleri altta yatan nedenini etkili flekilde te-
davi edilemedi¤i durumlarda
1. Kanser a¤r>s>n>n tedavisinde ideal olan> a¤r>n>n tamamen giderilmesi-
dir. Bunun mümkün olamad>¤> durumlarda amaç yaflam kalitesi ve günlük ifllevleri sa¤la-
yacak flekilde maksimum a¤r> kontrolüdür.
2. Kanser a¤r>s> tedavisinin farmakolojik basamaklar>. Dünya Sa¤l>k Örgütü
(DSÖ) a¤r>n>n sistemik tedavisinde üç basamakl> yaklafl>m> tan>mlam>flt>r.
Basamak 1: Kanserle iliflkili hafif a¤r>s> olan hastalar nonopioid analjeziklerle tedavi
edilebilir. Bu ilaçlar gerekirse di¤er adjuvan analjeziklerle kombine edilebilir.
Basamak 2: Il>ml> a¤r>s> olan hastalar ya da ilk basama¤>n etkisiz oldu¤u hastalar, ase-
taminofenle kombine hidrokodon ya da oksikodon gibi (kodein) opiyoidlerle tedavi
edilebilirler. Ayr>ca, tramadol serotonin ve norepinefrin uptake etkisi ile zay>f bir opi-
yoid olarak basamak 2'de yer al>r.
Basamak 3: fiiddetli a¤r>s> olan ya da ilk iki basamak tedavilerin a¤r>s>n> geçiremedi¤i
hastalarda, tedavi morfin, hidromorfon, metadon, fentanil ve oksikodon içerir. Oksimor-
fon ve onun uzun etkili formu gibi yeni opioidler, basamak 3'deki tedavi seçeneklerini
art>r>r. Bu ilaçlar gerekti¤inde di¤er nonopioid analjeziklerle ya da adjuvan ajanlarla
kombine edilebilirler. Bazen tedaviye do¤rudan basamak 3 ile bafllamak gerekebilir.
3. kl>kla, farmakolojik tedavi ile a¤r> kontrolünün yetersiz kal-
d>¤> ya da oral opiyoidlerin yan etkilerine tolerans gelifltiremeyen hastalarda kullan>l>r.
4. Bloklar ve sinir cerrahisi yaklafl>mlar> (bak>n>z bölüm I.I.3)
5. Lokalize farmakolojik analjezikler ve nonfarmakolojik yaklafl>mlar, s>k
olmamakla birlikte a¤r> kontrolündeki t>bbi yaklafl>mlar aras>nda yer al>r. Bunlar>n aras>n-
da a¤r>l> yumuflak doku bölgelerine izole ya da çöliak, hipogastrik peksus gibi sinir gangli-
yonlar>na glukokortikoid-lidokain injeksiyonu yer al>r.
6. Placebo kanser a¤r>s>nda kontrendikedir sadece a¤r> tedavisi ile ilgili klinik
araflt>rmalarda onam verildi¤i durumlarda ve randomize edildi¤inde olabilir.
7. Fiziksel ba¤>ml>l>k ve tolerans uzun süre opiyoid kullanm>fl kanser hastalar>nda
s>k görülen bir yan etkidir. Terminoloji flöyledir:
a. Tolerans ayn> analjezik etki için bir süre sonra daha yüksek doz opiyoide gereksin-
me duymakt>r. Farmakolojik olarak, bu doz-yan>t e¤risinde sa¤a kaymad>r.
b. Fiziksel ba¤>ml>l>k tedavi kesildi¤inde e¤er gereken önlemler al>nmam>flsa, kesil-
me belirtilerinin ortaya ç>kmas> durumudur.
c. Psikolojik ba¤>ml>l>k ilac>n temini ve kullan>m> için karfl> konulmaz ve içsel bir
patolojik ilaç isteme davran>fl>n> tan>mlar.
d. Yalanc> al>flkanl>k a¤r>s> giderilemedi¤i zaman bir hastan>n a¤r>s>n> geçirmek için ilaç
arama davran>fl>d>r.
8. Etkisiz analjezi optimal a¤r> tedavisinin önündeki engellere ba¤l> yetersiz tedavi (bö-
lüm I.A) ya da ilerleyen kansere ba¤l> olan dirençli a¤r>n>n sonucudur.
I. A¤r>
101