onkoloji Page 60

I. KANSER HASTALARINDA C

A. Girifl. Cinsellik kiflinin yafl> ve deneyimi ile zaman içerisinde de¤iflen komplex ve sübjektif bir

tan>md>r. Tan>m olarak cinsellik, vücut görüntüsü (kiflinin fiziksel olarak kendisini nas>l gör-
dü¤ü ve genel sa¤l>k ve cinselli¤inin birilerince nas>l sezinlendi¤ii), cinsel sorumluluk (ilgi,
fonksiyon ve memnuniyeti), cinsel rol ve iliflkileri içerebilir. Cinsellik kiflinin kendine ve ilifl-
kide oldu¤u di¤er bireylere karfl> kendini ifadesidir.

Kanser ve tedavisinin cinsellik üzerindeki etkileri genellikle kanser hastalar>n>n de¤erlen-

dirme ve bak>m>n> ne de e¤itim durumuyla ilgilidir. Hastal>k ve tedavisi hastan>n kendi ben-
li¤i ve yaflama ba¤l>l>¤> konusunda kuflkulara yol açar; ayn> zamanda d>fl görünüflünde ve cin-
sel olarak kendini ifadede de de¤iflikliklere neden olur. Dolay>s>yla, cinsel deneyimin çok da-
ha önem kazand>¤> dönemlerde, yak>nlaflma, paylaflma ve cinsel ifadenin di¤er yönlerinden ya
kaç>n>l>r veya ihmal edilir. Kanser hastalar>nda cinsel fonksiyonlar> etkileyen faktörler afla¤>-
dad>r:
1. Psikolojik faktörler. Kanser tan> ve tedavisinin bafllang>c>nda, hastalar depresyon

hissi, ölüm veya tedavi sonuçlar>n>n korkusu, fonksiyonel kay>p endiflesi, özgüven kayb>,
efli ile uzun vadeli emosyonel ve seksüel denge bozuklu¤u ile yüzleflir. Hem hasta hem de
efli sinsel iliflki konular>n> tart>flmakta zorluklar yaflarlar, kanserle yüzleflti¤inde bu konu-
lar>n uygun olmayaca¤>n> düflünürler. Libido kanserin tan> ve tedavi planlamas>n>n ilk afl-
malar>nda olumsuz etkilenir, cinsel düflünce ve arzu olufltu¤u zaman suçluluk hissi ile so-
nuçlan>r, bu da cinselli¤in daha da bask>lanmas>na yol açar. Hastalarda özellikle kanser te-
davisini devam etti¤i dönemde cinsel iliflkinin kendine ve partnerine zarar verce¤i endifle-
sini-ço¤unlula yersizdir- yaflarlar. Hastalar de¤erlendirilmeli ve depresyon için tedavi edil-
melidir.

2. D>fl görünümdeki de¤ifliklikler. Erkek ve kad>nlardaki vücut imaj de¤iflikli¤i gö-

rünüm kayb> ve etkinlik ile ilgilidir. Etkinlik ifadesi kanser tan>s> almadan önceki iliflkinin
kalitesi ve tan> s>ras>nda hastan>n bilgilendirilmesi ile iliflkilidir. Kad>nlarda kay>plar, vü-
cudun bir parças>n>n kayb> (mastektomi), mestürasyon kayb>, cinsel hislerin kayb>, ve ni-
hayetinde kad>nl>¤>n>n kayb>n> içerir. Erkeklerde, tedavi sonucu ejakulator fonksiyon kay-
b>, inkontinans, penil deformiteler ve cilt de¤ifliklikleri sonucu oluflan d>fl görünüm de¤i-
flikleridir.

3. Fiziksel semptomlar. Kontrol edilemeyen semptomlar cinsel ilgi ve arzu da dahil

olmak üzere cinsel fonksiyonlar> tüm yönleriyle bozar. Yorgunluk, gastrointestinal semp-
tomlar (bulant>, diyare), idrar yolu semptomlar>, uyku bozukluklar>, ve a¤r> cinsel fonk-
siyonlarda de¤iflikli¤e neden olabilir. Cerrahi tedavi, kemoterapi, radyoterapi, kombine
tedavi seçenekleri, biyolojik ve hormonal tedavilerin tümü fiziksel semptomlar> artt>rabi-
lir.

4. nda a¤r> kontrolünü sa¤lamak için kullan>lan kronik opio-

id tüketiminin erkeklerde hipogonadizmi indükledi¤i, dahas> depresyon, yorgunluk ve cin-
sel sa¤l>¤> bozmay> da indükledi¤i gösterilmifltir. Erkeklerde hipogonadizm ayr>ca androjen
bloke eden tedaviler ve bilateral orfliyektomiye de ba¤l>d>r. Depresyon ve anksiyetenin psi-
kotrop ilaçlarla tedavisi de libido, ereksiyon ejakülasyon ve orgazmik fonksiyonlar üzerinde-

Eric E. Prommer

Çeviri: Dr. Abdurrahman Ifl>kdo¤an

557