onkoloji Page 18

I. A/RI

A. Optimal a¤r> kontrolünün önündeki engeller. A¤r>, kanser hastalar>nda en s>k gö-

rülen ve ürküntü yaratan belirtilerden biridir. Prevalans> erken evrede %30-40, ileri evrede ise
yaklafl>k %90 kadard>r. A¤r> kontrol edilemezse, yaflam kalitesini bozar. A¤r> tedavisindeki ge-
liflmeler, kanserli hastalar>n ço¤unda a¤r>n>n tedavisini mümkün k>lmaktad>r. Hastalarda opti-
mal analjezinin sa¤lanmas>n>n önündeki engeller hasta, hekim ve kurumsal kaynakl>lar olmak
üzere üçe ayr>l>r.
1. Hasta ile iliflkili engeller flunlard>r:

a. A¤r> bildiriminde isteksizlik (kanser tedavisini yürüten hekimin ilgisini da¤>tmaktan

endifle duyulur ve a¤r>n>n hastal>¤>n kötüleflti¤i anlam>na gelece¤inden korkulur)

b. Tedavi önerilerine uyumsuzluk (analjeziklere karfl> tolerans geliflimi hakk>nda endifle-

ler vard>r)

c. Ba¤>ml>l>k korkusu (ya da ba¤>ml> olarak görülecek olmak)
d. Yan etkiler hakk>nda kayg>lar (ve kontrol baflar>s>)
e. Hastal>k progresinden, injeksiyonlardan korku ve a¤r>n>n çekilmesi gerekti¤i inanc>.

2. Hekimlerle iliflkili engeller flunlard>r:

a. Hastalar>n a¤r>lar>n> de¤erlendirmekte yetersizlik
b. A¤r>n>n spesifik tedavisi hakk>nda bilgi eksikli¤i (opioidlerin dozu, yan etkileri ve has-

talar>n ba¤>ml>l>¤> konusunda afl>r> endifleler nedeniyle hekimler genellikle yetersiz doz
ilaç kullanmaktad>r)

3. Kurumsal engeller flunlard>r:

a. A¤r> tedavisine öncelik veren t>bbi yaklafl>m eksikli¤i
b. Kaynaklar>n yetersizli¤i
c. A¤r> de¤erlendirme yöntemlerinin yetersiz kullan>m>.

B. Kanser hastalar>nda a¤r>n>n de¤erlendirilmesi. A¤r> kanserin do¤rudan etkisi ya-

n>nda, tedavilerin etkisi, paraneoplastik sendromlar ya da iliflkisiz benign hastal>klar>n sonucu
olarak görülebilen nonspesifik bir belirtidir. A¤r> do¤rudan kanserin sonucu ise, a¤r>n>n gide-
rilmesi için altta yatan hastal>¤>n tedavisinin mümkün olup olmad>¤> mutlaka de¤erlendirilme-
lidir. Etkili bir a¤r> tedavisi için a¤r>n>n etyolojisine yönelik uygun bir ay>r>c> tan> yap>lmal>d>r.
1. Kanser a¤r>s>n>n de¤erlendirilmesinde izlenecek basamaklar flöyledir:

a. Öncelikle hastan>n a¤r>s>na inanmak
b. Tam bir a¤r> öyküsü almak (a¤r>n>n yerleflimi, yay>l>m>, niteli¤i, bafllang>c>, art>ran ve

azaltan faktörler, efllik eden belirtiler, yaflam kalitesi ve ruhsal durum üzerindeki etkisi,
önceden uygulanan ya da flimdiki tedavilere yan>t>)

c. A¤r>y> akut, kronik, aral>kl>, rastgele ya da araya giren olarak tan>mlamak
d. Tüm yak>nmalar> önem s>ras>na göre de¤erlendirmek
e. Alkol ya da ilaç ba¤>ml>l>¤> hakk>nda öykü almak
f. Nörolojik muayeneyi de içeren ayr>nt>l> fizik muayene yapmak
g. Tan>sal ifllemleri planlamak
h. Tedavi etmek ve al>nan yan>t> de¤erlendirmek
i. Tedaviyi bireysellefltirmek
j. A¤r> fliddeti skalalar> kullanarak hasta ile iletiflim kurmak

2. Hastan>n kendi de¤erlendirmesi hem a¤r>n>n nedeni, hem de a¤r> tedavisinin et-

kinli¤i hakk>nda bilgi veren en önemli rehberdir. Gün içinde a¤r>n>n en fliddetli oldu¤u za-

100

DESTEKLEY

Eric E. Prommer ve Dennis A. Casciato

Çeviri: Dr. Filiz Çay fienler