onkoloji Page 61

ki yan etkileri nedeniyle ayr>ca cinsel fonksiyon yetersizli¤ine yol açabilir. Selektif seratonin
geri al>m inhibitörlerinin de (SSRI'lar) hastalar>n %40 kadar>nda libidoyu azaltt>¤> bildiril-
mifltir. SSRI'lar ve trisiklik antideresanlar>n (TCA'lar) orgazmik fonksiyonlar> zay>flatt>¤> gös-
terilmifltir. Bu nedenle klinik pratikte de erken boflalman>n tedavisinde kullan>lmaktad>r.

5. Azalm>fl cinsel tepki. Kanser tan>s>ndan önce bile kad>nlar>n cinsel fonksiyonlar>nda

sorunlar olabilir. Sa¤l>kl> kad>nlar>n %40'>ndan fazlas>nda, vajinal kuruluk, cinsel ilgide
azalma, disparoni (a¤r>l> iliflki), orgazma ulaflmada zorluklar, cinsel iliflkiden hoflnutsuzluk
gibi bir veya birden fazla sorunlar> oldu¤u gösterilmifltir. Kanser ve tedavisi bu sorunlar> da-
ha da artt>rabilir.

6. Cinsel rol ve iliflkiler. Yaflayan kanserli hastalarda yap>lan araflt>rmalar, tedavi öncesi

cinsel iliflkileri iyi olanlar>n meme kanser cerrahisinden sonra da yeterli iliflkiyi sürdürdük-
lerini göstermifltir. Sa¤l>kl> cinsel rol ve iliflkileri elde etmek ve sürdürebilmek için partne-
ri dinlemek ve destek almak oldukça önemlidir. Partnerin genel cinsel sa¤l>k ve fonksiyon-
lar> da hastan>n cinsel rolünü etkileyebilir.

7. Kültürel farkl>l>klar. Meme kanserli hastalarda yap>lan araflt>rmalar, kültürün d>fl gö-

rünüflü etkiledi¤i gösterilmifltir. Erkek cinselli¤i ve kanserine kültürün etkinli¤i ile ilgili bir
veri bulunmamaktad>r.

B. Kad>nlara özgü cinsel problemler

1. Germ hücre kayb> bölüm III'de anlat>lm>flt>r. Amenore, serum folikül stimüle edici

hormon (FSH) ve luteinizan hormon (LH) seviyelerinin artmas> ile östrojen yetersizli¤inin
semptomlar> menopozun indirekt bulgular>d>r. Semptomlar, s>cak basmas>, vajinal kaygan-
l>¤>n kayb>, genital yap>lar>n atrof>si ve cinsel iliflkideki rahats>zl>ktan oluflur.

2. Meme kanseri için hormonal tedavi. Meme kanser tedavisinde s>k kullan>lan ta-

moksifen, vajinal mukoza üzerinde pozitif östrojenik etki gösterebildi¤i gibi, vajinal atrofi-
ye ve disparuniye de katk>s> olabilir. Tamoksifen alan hastalarda s>cak basmas> veya vajinal
ak>nt> s>kt>r. Tamoksifenin serum lipidleri ve kemik dansitesi üzerinde baz> proöstrojenik
etkileri vard>r. Aromataz inhibitörlerinin tamoksifen göre östrojen yetersizli¤i semptomlar>
insidans> daha düflüktür, genel cinsel fonksiyonlar üzerindeki etkileri henüz yeterince bi-
linmemektedir.

3. Kemoterapi over yetersizli¤e neden olabilir (bak>n>z bölüm III B). Emosyonel ve fizik-

sel de¤ifliklikler de cinsel fonksiyonlar> olumsuz yönde etkileyebilir. Kemoterapinin over-
lerden androjen ç>k>fl> üzerindeki etkisi bilinmiyor. Azalm>fl androjen üretimi libidoyu etki-
ler.

4. Radyasyon tedavisi (RT).

yafla, alana ve doza ba¤>ml>d>r (bak>n>z bölüm III A). Serviks kanserinde uygulanan radyo-
terapi vajinal f>brozis, disparoni ve over yetersizli¤ine yol açar. Semptomlar tedaviden son-
ra bir y>la kadar da belirgin olmayabilir.

5. Pelvik cerrahi

a. Servikal konizasyon arzulamay>, uyar>lmay> ve orgazm> olumsuz yönde etkile-

mez,

b. Radikal histerektomi total veya sübtotal olsun abdominal histerektominin cinsel

tatmin üzerine olumsuz bir etkisi gösterilememifltir. Histerektomi sonras> cinsel dene-
yim için tek negatif prediktif faktör, histerketomi öncesi partnerlerin olumsuz cinsel de-
neyimleridir. Kad>nlar>n rahat penetrasyon için de¤iflik pozisyonlar> ö¤renmeleri gere-
kebilir.

c. Radikal sistektomi vajinal kayganl>¤>n azalmas>na ve disparoniye neden olur. Ya-

flam kalitesi ölçümleri (QOL) gibi yeni yöntemler, geleneksel tekniklerle k>yasland>¤>n-
da yeni cerrahi prosedürler ile cinsel fonksiyonlar> idame ettirmek mümkün hale geldi-
¤ini göstermifltir. Sistektomi için bu yeni yaklafl>mlar (a) bilateral sinir koruyucu (NS)
cerrahi teknik; (b) anterior vajinal duvar>n korunmas> (lubrikasyonu art>rmak için) ve
anterior vajinal tubularizasyonu (vajina>n derinli¤ini korumak için) ve (c) rutin histe-
rektomiden kaç>nmaktan ibarettir.

Bölüm 26: Cinsel Fonksiyon ve Gebelik

558