I. EP
A. k görülen visseral maliynite olup tüm kanser ölümlerinin
yaklafl>k üçte birini olufltururken hem kad>nlarda hem de erkeklerde kanser iliflkili ölümlerin
en s>k nedenidir. Amerika Birleflik Devletleri'nde y>lda 200,000 yeni vaka bildirilmektedir. Bu
orandaki art>fl izlemede revize edilmifl bir yöntem kullan>lm>flt>r. En çarp>c> nokta ise küçük
hücreli d>fl> akci¤er kanseri (KHDAK) insidans>n>n sigara içmeyen genç kad>nlarda relatif ola-
rak artmas>d>r.
B. Etyoloji
1. Sigara. Akci¤er kanseri vakalar>n>n %85-%90'>nda neden sigara olup sigara içenlerde ak-
ci¤er kanseri riski sigara içmeyenlerden 30 kat daha fazlad>r. Pipo veya puro kulan>m> ak-
ci¤er kanseri riskini sigara içmeyenlere göre 2 kat artt>r>r. Pasif içicilik akci¤er kanseri ris-
kini muhtemelen 2 kat artt>rmaktad>r. Fakat, aktif inhalasyon ile iliflkili risk oran> yaklafl>k
20 kat oldu¤u için mutlak risk düflüktür.
a. Akci¤er kanseri riski kümülatif doz ile iliflkili olup sigara miktar> `paket-y>l' olarak he-
saplan>r. Günde iki paketten fazla sigara tüketen yedi kifliden biri akci¤er kanserinden
ölmektedir. Akci¤er kanserinden ölüm insidans>, sigara içenlerde 10 paket-y>l sigara tü-
ketiminden sonra sigara içmeyenlere göre farkl>l>k göstermeye bafllar.
b. Sigara b>rak>ld>ktan sonra risk giderek azal>r. Yirmi y>ldan az sigara içenlerde sigara b>-
rak>ld>ktan 15 y>l sonraki risk oran> sigara içmeyenlerin risk oran>na yaklafl>r, ancak ay-
n> olmaz. Amerika Birleflik Devletleri'nde sigara tüketimindeki azalma ile birlikte yeni
tan> akci¤er kanserlerinin ço¤unlu¤unu hala sigara içenler oluflturmaktad>r.
c. Akci¤er kanseri major hücre tipleri riski sigara içenlerde artm>flt>r. Baz> adenokarsinom-
lar, özellikle kad>nlarda, sigara ile iliflkili de¤ildir (bak>n>z I.B.7).
d. Küçük hücreli akci¤er kanseri (KHAK) hemen her zaman sigara ile iliflkilidir. Sigara öy-
küsü olmayan hastalarda tan> tekrar sorgulanmal>d>r.
2. Asbestozis esas olarak maliyn mezotelyoma ile iliflkilidir. Asbest maruziyeti, özellikle si-
gara içenlerde (sadece sigara içenlere göre üç kat daha fazla), akci¤er kanseri riskini de art-
t>r>r.
3. Radyasyon maruziyeti sigara içenlerde ve içmeyenlerde KHAK riskini artt>rabilir. Ra-
don akci¤er kanserlerinin %6's> ile iliflkilidir.
4. Akci¤er kanseri ile iliflkili di¤er maddeler; arsenik, nikel, krom bileflikleri, klorometil
eter ve hava kirlili¤idir.
5. Akci¤er kanserinin kendisi senkron veya metakron ikinci primer akci¤er kanseri için
artm>fl risk faktörü ile iliflkilidir. Üst solunum ve sindirim yolu (bafl-boyun, özefagus) kan-
serleri, sigaran>n alan kanserizasyonu etkisi nedeniyle artm>fl akci¤er kanseri riski ile iliflki-
lidir.
6. Di¤er akci¤er hastal>klar>. Akci¤er skarlar> ve kronik obstruktif akci¤er hastal>¤>
akci¤er kanseri riskini artt>r>r.
7. Hiç sigara içmemek veya minimal düzeyde sigara içmek ile akci¤er
kanseri iliflkisi. Akci¤er kanserinin bir k>sm>nda bilinen toksik madde maruziyeti yok-
tur. KHDAK'li vakalar>n yaklafl>k %10'unda sigara öyküsü yoktur. Bu oranda giderek art>fl
8
169
AKC
Martin J. Edelman ve David R. Gandara
Çeviri: Dr. Mutlu Do¤an